فارماکوکینتیک :
جذب: بعد از مصرف خوراکی فقط به میزان متوسطی از دستگاه گوارشجذب می‌شود. محدوده فراهمی زیستی شکل خوراکی این دارو حدود 75-25 درصد (به طور متوسط 50 درصد) داروی جذب شده است.
پخش: به طور گسترده در بافت‌های بدن انتشار می‌یابد. بالاترین غلظت دارویی در کبد، طحال، کلیه، بافت سالم، مغز و بافت تومور مغزی یافت می‌شود. عبور دارو از سد خونی – مغزی بسیار کم و متغیر است. در حدود 94 درصد به آلبومین سرم پیوند می‌یابد.
متابولیسم: مقدار کمی از داروی مصرف شده متابولیزه می‌شود. متابولیسم این دارو کبدی است.
دفع: عمدتاً از طریق ادرار و به صورت تغییر نیافته دفع می‌شود. مقدار کمی از دارو از طریق مدفوع دفع می‌شود. دفع پلاسمایی این دارو دو مرحله‌ای است. نیمه عمر مرحله اول حدود 2-0.5 ساعت و نیمه عمر نهایی آن حدود 11-5.5 ساعت است.
موارد منع مصرف و احتیاط :
موارد منع مصرف: حساسیت به دارو یا هر یک از اجزا و فرمولاسیون، بارداری.
موارد احتیاط : دارو می‌تواند باعث شوک آنافیلاکسی شود که به صورت تب، لرز، تاکیکاردی، برونکو اسپاسم، تنگی نفس و افت فشارخون خود را نشان می‌دهد. در بچه‌ها استفاده از غلظت‌های بالاتر از مقدار توصیه شده، احتمال واکنش‌های آنافیلاکسی را افزایش می‌دهد. در این موارد باید انفوزیون دارو قطع شده و شوک درمان شود.
مهار شدید مغز استخوان که منجر به عفونت و خونریزی می‌شود با این دارو رخ می‌دهد. درمان باید در صورت پلاکت کمتر از mm3 /50000 و تعداد مطلق نوتروفیل (ANC) کمتر از mm3/500 متوقف شود. در بیماران با نارسایی کبدی و کلیوی با احتیاط و با تنظیم دوز استفاده شود.
فرمولاسیون ممکن است حاوی بنزیل الکل باشد که باعث سندرم gasping می‌شود. فرم‌های حاوی پلی سوربات 80 نباید در نوزادان نارس استفاده شود.
دارو حتما رقیق شده و نباید به صورت بولوس تجویز شود. چون باعث افت فشار خون می‌شود. مدت انفوزیون 30 تا 60 دقیقه است. حتما تحت نظارت پزشک مجرب و متخصص شیمی درمانی تجویز شود.
ملاحظات اختصاصی :
1- پروفیلاکسی: با داروهای ضد استفراغ، باعث کاهش دفعات تهوع و استفراغ ناشی از دارو می‌شود.
2- در دوزهای کمتر از 200 میلی گرم، جذب دارو تحت تأثیر غذا قرار نمی‌گیرد.
3- به خاطر احتمال واکنش‌های آنافیلاکتوئید دیفن هیدرامین، هیدروکورتیزون، اپی نفرین و وسایل لازم جهت حمایت راه‌های هوایی در دسترس باشد.
4- اتو پوزید باعث بهبود کامل بیماری در کارسینوم سلول‌های کوچک ریه و کارسینوم بیضه می‌شود.
5- حتما موقع تجویز و تزریق دارو از دستکش استفاده کنید. در صورت تماس و مخاط بلافاصله با آب و صابون شستشو دهید.
6- برای تجویز وریدی، دارو را در محلول دکستروز یا نرمال سالین رقیق کنید تا غلظت mg/ml 0.4-0.2 بدست آید. غلظت‌های بیشتر ممکن است باعث ایجاد کریستال شوند. برای جلوگیری از افت فشار خون دارو با سرعت آهسته (حداقل 30 دقیقه) انفوزیون شود.
7- فشار خون را قبل و هر نیم ساعت ضمن درمان مانیتور کنید. در صورت رسیدن سیستول به کمتر از 90 میلی متر جیوه مصرف دارو را متوقف کنید.
8- CBC را به طور منظم مانیتور کنید. در صورت پلاکت کمتر از mm3/50000 و ANC کمتر از mm3/500 دارو را تجویز نکنید.
9- با تجویز خوراکی دارو احتمال سمیت گوارشی بیشتر است.
روش تجویز :
خوراکی : دوزهای کمتر از 400 میلی گرم در روز را می‌توان یک جا داد. در مورد دوزهای بالاتر بهتر است در 2 تا 4 دوز تجویز شوند.
وریدی: به صورت بولوس یا انفوزین 24 ساعته تجویز می‌شود. دوزهای بولوس باید حداقل در مدت 45 الی 60 دقیقه تجویز شوند. تجویز در زمان کوتاه تر از 30 دقیقه باعث افت فشار خون می‌شود. محلول‌های اتوپوزید حاوی پلی سوربات 80 بوده که با ست‌های حاوی پلی وینیل کلراید ناسازگار است. در این موارد از ست‌های فاقد PVC استفاده کنید.
غلظت‌های بالاتر از mg/ml 0.4 ناپایدار بوده و در عرض چند دقیقه رسوب می‌کنند. در مورد دوزهای بالا تر که رقیق کردن به غلظت‌های کمتر از mg/ml 0.4 امکان پذیر نیست. بهتر است برای انفوزیون از محلول‌های در حال تزریق نرمال سالین یا دکستروز یا اتوپوزید فسفات استفاده کرد.
محلول‌های اتوپوزید با غلظت‌های mg/ml 0.1-0.4 را می‌توان از طریق فیلتر 0.22 میکرون تجویز کرد.
تداخل دارویی :
در صورت مصرف همزمان اتوپوزید اثرات سمی سیس پلاتین سمی برای سلول مشخص نیست. سیکلو سپورین باعث افزایش سطح اتوپوزید می‌شود. CBC را مانیتور کرده و دوز را تنظیم کنید.
در صورت مصرف همزمان با وارفارین باعث افزایش INR , PT می‌شود. بیمار را مانیتور کنید.
عوارض جانبی :
اعصاب مرکزی: نوروپاتی محیطی (بخصوص در صورت مصرف همزمان با سایر داروهای سمی برای عصب).
قلبی ـ عروقی: کمی فشار خون ناشی از انفوزیون سریع، طپش قلب، تاکیکاردی.
دستگاه گوارش: تهوع و استفراغ (در 30 درصد بیماران)، بی اشتهایی، التهاب مخاط دهان، دردهای شکمی.
خون: کاهش فعالیت مغز استخوان (وابسته به مقدار مصرف است)، لکوپنی، ترومبوسیتوپنی.
موضعی: فلبیت غیر شایع، درد در محل تزریق وریدی.
سایر عوارض: تب گاهگاه، طاسی قابل برگشت، آنافیلاکسی (به ندرت)، درد عمومی، لرز، تعریق مفرط.
توجه : در صورت مسمومیت شدید خونی، باید مصرف دارو قطع شود.
مسمومیت و درمان :
تظاهرات بالینی: سرکوب فعالیت مغز استخون، تهوع، استفراغ.
درمان: معمولاً حمایتی است و شامل انتقال اجزای خون، مصرف داروهای ضد استفراغ، و درمان مناسب علامتی می‌شود.
موارد و مقدار مصرف :
توجه : موارد و مقدار این دارو ممکن است تغییر یابد. برای کسب اطلاعات جدید به منابع پزشکی مراجعه شود.
الف) کارسینوم سلول‌های کوچک ریه.
بزرگسالان: از راه خوراکی، مقدار mg/m2/day 70 (به نزدیک ترین حد مقدار 50 میلی گرم گرد شود) به مدت چهار روز. مقدار مصرف هر 4-3 هفته تکرار می‌شود. روش دیگر تجویز تزریق وریدی مقدار mg/m2/day 35 به مدت چهار روز و یا mg/m2/day 50 به مدت پنج روز است. این مقدار مصرف هر 4-3 هفته تکرار می‌شود.
ب) کارسینوم بیضه:
بزرگسالان: مقدار mg/m2/day 50-10 روزهای اول تا پنجم، و یا mg/m2/day 100 روزهای اول، سوم و پنجم تزریق وریدی می‌شود. هر 4-3 هفته این برنامه درمانی تکرار می‌شود.
پ) سارکوم کاپوزی ناشی از بیماری ایدز.
بزرگسالان: mg/m2 150 روزانه وریدی برای 3 روز پشت سر هم و 4 هفته بر حسب نیاز تکرار می‌شود.
تنظیم دوز: بیماران با نارسایی کلیوی نیاز به تنظیم دوز دارند.
مکانیسم اثر :
این دارو با متوقف ساختن سلول‌ها در مرحله متافاز تقسیم سلولی، اثر سمی برای سلول را نشان می‌دهد. این دارو وارد شدن سلول‌ها به مرحله میتوز و ساخت RNA , DNA را نیز مهار می‌کند.
اطلاعات دیگر :
طبقه‌‌بندی درمانی: ضد نئوپلاسم.
طبقه‌‌بندی مصرف در بارداری: رده D
اشکال دارویی :
Capsule: 50, 100mg
Injection, solution: 20 mg/ml, 5ml, 20 mg/ml, 10ml
نام‌های تجاری: Ebeposide
