موارد و مقدار مصرف:
الف) درمان کمکی در شوک برای افزایش برون ده قلبی، فشارخون و جریان ادرار
بزرگسالان: مقدار mcg/kg/min5-2 تا mch/kg/min50-20 انفوزیون وریدی می شود. میزان انفوزیون ممکن است به mcg/kg/min 4-1 ، در فواصل 30-10 دقیقه، تا حصول پاسخ مطلوب، افزایش یابد. در بیماران شدیداً بدحال، انفوزیون ممکن است با مقدار mcg/kg/min5 شروع و به تدریج به میزان mcg/kg/min10-5، تا کسب پاسخ مطلوب افزایش یابد. حداکثر دوز در این حالت mcg/kg/min50-20 است.
ب) درمان کوتاه مدت نارسایی احتقانی شدید، مقاوم و مزمن قلب
بزرگسالان: ابتدا، mcg/kg/min5-2 انفوزیون وریدی می شود. مقدار مصرف ممکن است تا به دست آمدن پاسخ مناسب کلیوی، افزایش یابد. حد متوسط مقدار مصرف mcg/kg/min 3-1 است.
مکانیسم اثر:
اثر تنگ کننده عروق: دوپامین به عنوان آخرین پیش ساز نوراپینفرین، گیرنده های دوپامینرژیک، بتا ـ آدرنرژیک و آلفا ـ آدرنرژیک سیستم اعصاب سمپاتیک را تحریک می کند. اثرات عمده دوپامین به مقدار مصرف آن وابسته است. این دارو اثر تحریک کننده مستقیم بر روی گیرنده های 1 (با تزریق وریدی mcg/kg/min10-2) دارد و دارای اثر ناچیزی بر روی گیرندههای 2 است یا اثری ندارد. با تزریق وریدی مقادیر mcg/kg/min2-5/0، این دارو بر روی گیرندههای دوپامینرژیک اثر کرده و موجب گشاد شدن شاخههای عروق داخل مغزی، کرونری، مزانتریک و کلیوی می شود. با تزریق وریدی مقادیر بیش از mcg/kg/min10، این دارو گیرنده های آلفا را تحریک می کند.
مصرف مقادیر کم تا متوسط این دارو موجب تحریک قلب (اثرات اینوتروپیک مثبت) و گشاد شدن عروق کلیوی و مزانتریک (پاسخ دوپامینرژیک) می شود. مصرف مقادیر زیاد این دارو مقاومت عروق محیطی و تنگ شدن عروق کلیوی را افزایش می دهد.
تداخل دارویی:
مصرف همزمان با مهارکننده های MAO ممکن است اثرات دوپامین را تشدید و طولانی کند.
مصرف همزمان با داروهای مسدودکننده بتا ـ آدرنرژیک، اثرات قلبی دوپامین را خنثی می کند.
مصرف همزمان با داروهای مسدود کننده آلفا ـ آدرنرژیک، تنگ شدن عروق محیطی ناشی از مصرف مقادیر زیاد دوپامین را خنثی می سازد.
مصرف همزمان با داروهای بیهوش کننده عمومی، بخصوص هالوتان، ممکن است موجب آریتمی بطنی و زیادی فشار خون شود.
مصرف همزمان با فنیتوئین به صورت تزریق وریدی ممکن است موجب کمی فشار خون و برادیکاردی شود.
مصرف همزمان با داروهای مدر اثرات دیورتیک هر دو دارو را افزایش می‌دهد.
مصرف همزمان دوپامین با اکسیتوسین ممکن است موجب تنگی شدید عروق شود. تنظیم مقدار مصرف ممکن است ضروری شود.
دوپامین اثرات کاهنده فشار خون گوانتیدین، متیلدوپا و تریمتافان را از طریق اثرات شدید خود در تنگ کردن عروق، کاهش می دهد.
مصرف همزمان با گلیکوزیدهای دیژیتال، لوودوپا و مقلدهای سمپاتیک خطر آریتمی قلبی را افزایش می دهد.
داروهای اکسیتوسیک ممکن است باعث هایپرتانسیون پایدار شود از مصرف همزمان خودداری کنید.
ضدافسردگیهای سه حلقه ای ممکن است اثرات این دارو را افزایش دهد. با احتیاط استفاده کنید.
فنیتوئین ممکن است باعث هایپوتنشن، برادیکاردی و یا تشنج شود. فشارخون و ضربان قلب را به دقت مانیتور نمایید.
آلکالوییدهای ارگوت ممکن است باعث افزایش شدید در فشار خون شود. از مصرف همزمان خودداری کنید.
فنلزین، ترانیلسیپرومین ممکن است باعث سردرد شدید، هایپرتنشن، تب و بحران هایپرتنشن شود. از مصرف همزمان خودداری کنید.
اثر بر آزمایشهای تشخیصی:
دوپامین ممکن است موجب افزایش غلظت سرمی گلوکز شود، هرچند این افزایش معمولاً بالاتر از حد طبیعی نیست.
فارماکوکینتیک:
جذب: بعد از تزریق وریدی، اثر دارو طی پنج دقیقه شروع شده و در صورت قطع تا کمتر از 10 دقیقه ادامه می یابد.
پخش: به طور گسترده در سرتاسر بدن انتشار مییابد، ولی از سد خونی: مغزی عبور نمی کند.
متابولیسم: در کبد، کلیه ها و پلاسما به وسیله مونوآمیناکسیداز (MAO) و کاتکول ـ O متیل ترانسفراز (COMT) متابولیزه می شود. حدود 25 درصد از دارو در پایانه های اعصاب آدرنرژیک به نوراپینفرین متابولیزه می شود.
دفع: عمدتاً به صورت متابولیتهای خود از طریق ادرار دفع می شود.
موارد منع مصرف و احتیاط:
موارد منع مصرف: فئوکروموسیتوما، فیبریلاسیون بطنی یا تاکیآریتمی درمان نشده (خطر بروز اثرات شدید قلبی ـ عروقی وجود دارد).
موارد احتیاط: تاکیکاردی آریتمی، بیماریهای انسدادی عروقی، بیماران پس از MI، مصرف همزمان با MAOI و حساسیت نسبت به متا بیسولفیت.
اشکال دارویی:
Injection: 40 mg/ml, 5ml
اطلاعات دیگر:
طبقه بندی فارماکولوژیک: آدرنرژیک.
طبقهبندی درمانی: محرک قلب، تنگ کننده عروق (آدرنرژیک).
طبقهبندی مصرف در بارداری: رده C
ملاحظات اختصاصی:
علاوه بر ملاحظات مربوط به تمامی آدرنرژیکها، رعایت موارد زیر نیز توصیه می‌شود:
قبل از مصرف دوپامین، کمی حجم خون با مصرف یک حجیم کننده پلاسما جبران شود.
به منظور کنترل سرعت جریان محلول، دوپامین به وسیله دستگاه مخصوص انفوزیون وریدی (پمپ انفوزیون) شود.
برای جلوگیری از احتمال نشت دوپامین به بافتهای اطراف رگ، این دارو باید در داخل یک ورید بزرگ تزریق شود. در صورت لزوم، می توان از وریدهای دست یا مچ پا برای این منظور استفاده کرد، ولی محل تزریق را در صورت امکان باید هر چه سریعتر به ورید بزرگتری انتقال داد. جریان آزاد دارو باید مرتباً کنترل شود. دستیابی به یک ورید مرکزی توصیه می‌شود.
مقدار مصرف دارو براساس نیاز بیمار و به دست آمدن پاسخ مطلوب بالینی تنظیم شود. اگر مقدار مصرف مورد نیاز برای به دست آوردن فشار خون سیستولیک مطلوب، بیش از آنچه برای پاسخ مناسب کلیوی لازم است باشد، مقدار مصرف باید بلافاصله بعد از تثبیت وضعیت همودینامیک بدن، کاهش یابد.
با مصرف بیش از حد محلولهای بدون پتاسیم، امکان بروز کاهش شدید پتاسیم وجود دارد. سطح الکترولیتها پیگیری شود.
قطع ناگهانی انفوزیون دارو ممکن است موجب کاهش شدید فشار خون شود. بنابراین، مقدار مصرف به صورت تدریجی کاهش یابد.
در صورت نشت دارو، باید انفوزیون را قطع کرده و موضع را فوراً با 15-10 میلی لیتر کلرورسدیم تزریقی حاوی 10-5 میلی گرم فنتولامین انفیلتره کرد. موضع با محلول فنتولامین و با استفاده از سرنگ حاوی سوزن نازک، به میزان زیاد انفیلتره می شود.
سایر داروها را نباید با محلول دوپامین مخلوط کرد. محلولهای باقیمانده را بعد از 24 ساعت باید دور ریخت.
فشار خون، برونده قلبی، EKG و میزان مصرف و دفع مایعات در طول انفوزیون باید تحت کنترل قرار گیرد، بخصوص اگر مقدار مصرف بیش از mcg/kg/min50 باشد. باید مراقب بروز سردی اندامها بود.
ممکن است در مصرف طولانی و دوز بالا بیمارن دچار گانگرن و انسداد عروقی شوند.
10. بعضی از فرمولاسیون ها حاوی سولفیت هستند و باعث واکنش شبه‌آلرژی در افراد حساس به سولفید شوند.
روش تجویز: برای پیشگیری از خروج از رگ و ایجاد نکروز ترجیحاً از عروق بزرگ استفاده نمایید و به طور مرتب محل تزریق را از جهت عبور دارو مانیتور نمایید. برای تجویز از پمپ انفوزیون استفاده کنید. زمانی که تصمیم به قطع دارو می‌گیرید دوز را آهسته کاهش دهید زیرا در صورت قطع ناگهانی ممکن است هایپوتنشن بروز نماید.
نکات قابل توصیه به بیمار:
در صورت بروز هرگونه عوارض جانبی به پزشک اطلاع دهید.
مصرف در سالمندان: کاهش مقدار مصرف در بیماران سالخورده لازم است، زیرا این بیماران نسبت به اثرات دارو حساستر هستند.
مصرف در شیردهی: ترشح دارو در شیر مشخص نیست با احتیاط استفاده کنید.
عوارض جانبی:
قلبی ـ عروقی: ضربان نابه جای قلب، تاکیکاردی، آنژین صدری، طپش قلب، تنگی عروق، کمی فشارخون، اختلالات هدایتی قلب، پهن شدن کمپلکس QRS، برادیکاردی، زیادی فشارخون، آریتمی بطنی (با مصرف مقادیر زیاد). هایپرتنشن، انقباض عروق.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ.
متابولیک: کاهش هورمون تحریک کننده تیروئید، هورمون رشد و پرولاکتین خون، افزایش قند خون
تنفسی: حمله آسم، تنگی نفس.
تنفسی: حمله آسم، تنگی نفس.
سایر عوارض: سردرد، ازتمی، نشت دارو به بافتهای اطراف می تواند موجب نکروز موضعی و تخریب بافت شود.
توجه: در صورت بروز علائم حساسیت مفرط به دارو یا سولفیتها، آریتمی قلبی یا تاکیفیلاکسی، باید مصرف دارو قطع شود.
مسمومیت و درمان:
تظاهرات بالینی: زیادی شدید و بیش از حد فشار خون.
درمان: تنها درمان لازم، کاهش مقدار مصرف و یا قطع مصرف دارو است. در صورت پایین نیامدن فشارخون بعد از قطع مصرف دارو، مصرف یک داروی مسدودکننده آلفا ـ آدرنرژیک کوتاه اثر ممکن است مفید باشد.
