هر سال در فصل پاییز و زمستان معضل بزرگی به نام آلودگی هوا، بسیاری از افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی تنفسی را به بیمارستان‌ها می‌کشاند و چه بسا جان تعدادی از آنها را می‌گیرد. آلودگی هوا گاهی آن‌قدر شدید است که انتهای خیابان یا کوه‌ها و ساختمان‌های بلند مشخص نیست.
در این شرایط بیمارانی که دچار یکی از بیماری های تنفسی هستند چه باید بکنند؟ علائم هشداردهنده در بیماران چیست؟ برای پاسخ به این پرسش ها با دکتر رسول علیان نژاد، فوق تخصص ریه و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گیلان درباره معضلات آلودگی گفت وگو کردیم.
در فصل سرما با کدام نوع از بیماری های تنفسی بیشتر مواجه هستیم؟
در فصل سرما و در شهر های بزرگی مانند تهران، اصفهان، اهواز و تبریز آلودگی هوا شدت می یابد. از مهم ترین بیماری های تنفسی که با آلودگی هوا وخیم تر می شود، آسم و برونشیت مزمن است. آسم بیماری ای است که 10 درصد از مردم کشور ما به آن مبتلا هستند و در کل دنیا حدود 400 میلیون نفر از این بیماری رنج می برند. آسم یا بیماری برونشیت مزمن با دارو و رعایت نکاتی آموزشی در بیشتر افراد قابل کنترل است ولی آلودگی هوا باعث می شود شمار مبتلایانی که به دلیل حملات آسمی به مطب ها و کلینیک های ریه در این فصل مراجعه کنند بیشتر شود، زیرا علائم به گونه ای است که فرد حتما باید به پزشک مراجعه کند و حتی گاهی لازم می شود در بیمارستان و در بخش مراقبت ویژه بستری شوند و تمام تلاش ما این است نگذاریم بیماران به این مرحله خطرناک برسند.
در فصل سرما و در شهر های بزرگی مانند تهران، اصفهان، اهواز و تبریز آلودگی هوا شدت می یابد. از مهم ترین بیماری های تنفسی که با آلودگی هوا وخیم تر می شود، آسم و برونشیت مزمن است. آسم بیماری ای است که 10 درصد از مردم کشور ما به آن مبتلا هستند و در کل دنیا حدود 400 میلیون نفر از این بیماری رنج می برند. آسم یا بیماری برونشیت مزمن با دارو و رعایت نکاتی آموزشی در بیشتر افراد قابل کنترل است ولی آلودگی هوا باعث می شود شمار مبتلایانی که به دلیل حملات آسمی به مطب ها و کلینیک های ریه در این فصل مراجعه کنند بیشتر شود، زیرا علائم به گونه ای است که فرد حتما باید به پزشک مراجعه کند و حتی گاهی لازم می شود در بیمارستان و در بخش مراقبت ویژه بستری شوند و تمام تلاش ما این است نگذاریم بیماران به این مرحله خطرناک برسند.
علائم هشداردهنده ای که بیماران باید جدی بگیرند و زود به پزشک مراجعه کنند، چیست؟
بیماری که وضع ثابتی دارد یعنی با دارو کنترل می شود و اگر ناگهان دچار علائم جدید ریوی شود نشان از تشدید بیماری است. چهار علامت اصلی هشداردهنده عبارت است از: تنگی نفس، وجود ترشحات مانند (البته در همه بیماران این علامت دیده نمی شود و اغلب در بیماران مبتلا به برونشیت دیده می شود)، خس خس و سرفه های مکرر. هر گاه بیماری این علائم را ببیند یا در میزان آن تغییری مشاهده کند (مثلاً تنگی نفس داشته ولی بیشتر شده است یا رنگ خلطش تغییر کند) حتما لازم است به پزشک مراجعه کند. درمان بموقع از بستری شدن بیمار و از وخیم ترشدن حال او جلوگیری می کند.
بیماری که وضع ثابتی دارد یعنی با دارو کنترل می شود و اگر ناگهان دچار علائم جدید ریوی شود نشان از تشدید بیماری است. چهار علامت اصلی هشداردهنده عبارت است از: تنگی نفس، وجود ترشحات مانند (البته در همه بیماران این علامت دیده نمی شود و اغلب در بیماران مبتلا به برونشیت دیده می شود)، خس خس و سرفه های مکرر. هر گاه بیماری این علائم را ببیند یا در میزان آن تغییری مشاهده کند (مثلاً تنگی نفس داشته ولی بیشتر شده است یا رنگ خلطش تغییر کند) حتما لازم است به پزشک مراجعه کند. درمان بموقع از بستری شدن بیمار و از وخیم ترشدن حال او جلوگیری می کند.
آیا این بیماران ممکن است بیشتر از دیگران به عفونت های تنفسی مبتلا شوند؟
بیماری آسم با سرفه های مکرر، خس خس و تنگی نفس شناخته می شود. در فصول پاییز و زمستان عفونت های تنفسی و ویروسی شایع است و اگر فرد مبتلا به آسم، عفونت تنفسی هم بگیرد بیماری اش وخیم تر خواهد شد. البته بیماران مبتلا به آسم و برونشیت مستعد عفونت نیستند، ولی اگر بخواهیم بک فرد سالم را با این بیماران مقایسه کنیم، می بینیم اگر یک فرد مبتلا به بیماری های تنفسی دچار عفونت تنفسی شود، در مقایسه با یک فرد سالم علائم بسیار شدیدی از خود نشان خواهد داد.
بیماری آسم با سرفه های مکرر، خس خس و تنگی نفس شناخته می شود. در فصول پاییز و زمستان عفونت های تنفسی و ویروسی شایع است و اگر فرد مبتلا به آسم، عفونت تنفسی هم بگیرد بیماری اش وخیم تر خواهد شد. البته بیماران مبتلا به آسم و برونشیت مستعد عفونت نیستند، ولی اگر بخواهیم بک فرد سالم را با این بیماران مقایسه کنیم، می بینیم اگر یک فرد مبتلا به بیماری های تنفسی دچار عفونت تنفسی شود، در مقایسه با یک فرد سالم علائم بسیار شدیدی از خود نشان خواهد داد.
درباره آلودگی هوا و چگونگی تأثیر آن روی ریه توضیح دهید.
در شرایط کنونی آلودگی هوا اجتناب ناپذیر است و متاسفانه کاری هم از دست ما و مسئولان برنمی آید و بحث زیاد در این باره، شاید استرس و اضطراب زیادی به بیماران وارد کند، اما به طور طبیعی مهم ترین نکته در فصول سرد، وارونگی هواست که مواد آلاینده را به سطح زمین یعنی مکانی که انسان ها در آن زندگی می کنند نزدیک کرده و مشکلاتی برای آنها به وجود آورد.
در شرایط کنونی آلودگی هوا اجتناب ناپذیر است و متاسفانه کاری هم از دست ما و مسئولان برنمی آید و بحث زیاد در این باره، شاید استرس و اضطراب زیادی به بیماران وارد کند، اما به طور طبیعی مهم ترین نکته در فصول سرد، وارونگی هواست که مواد آلاینده را به سطح زمین یعنی مکانی که انسان ها در آن زندگی می کنند نزدیک کرده و مشکلاتی برای آنها به وجود آورد.
همان طور که گفتید آلودگی اجتناب ناپذیر است پس بیماران چه باید بکنند؟
برای این که بیماران مبتلا به آسم و برونشیت یا بیماران قلبی بتوانند این فصل را به سلامت و خوبی سپری کنند، باید آگاهی خود را بالا ببرند و آموزش های داده شده توسط پزشک را بخوبی اجرا کنند.
برای این که بیماران مبتلا به آسم و برونشیت یا بیماران قلبی بتوانند این فصل را به سلامت و خوبی سپری کنند، باید آگاهی خود را بالا ببرند و آموزش های داده شده توسط پزشک را بخوبی اجرا کنند.
آموزش ها و توصیه های شما برای این گروه از بیماران چیست؟
وقتی دولت اعلام می کند آلودگی هوا بیش از حد انتظار است و بیماران تنفسی و قلبی، سالمندان و کودکان بهتر است از خانه خارج نشوند، این توصیه را جدی بگیرند و از منزل خارج نشوند.
وقتی دولت اعلام می کند آلودگی هوا بیش از حد انتظار است و بیماران تنفسی و قلبی، سالمندان و کودکان بهتر است از خانه خارج نشوند، این توصیه را جدی بگیرند و از منزل خارج نشوند.
حال اگر مجبورید در مکانی حضور یابید، حتما از ماسک استفاده کرده (ماسک مانع عبور ذرات درشت معلق در هوا به ریه می شود) و سعی کنید در مکان های شلوغ و پرترافیک شهر تردد نکنید. در روزهایی که آلودگی بالاست به هیچ وجه خارج از خانه ورزش نکنید. دقت کنید پارک هایی که نزدیک به بزرگراه هاست، هوای بسیار آلوده ای دارد.
داروهایی را که پزشک تجویز کرده مدام استفاده کنید. این دو بیماری مادام العمر باقی می ماند و به درمان مداوم نیاز دارد و متاسفانه برخی از بیماران به این مسأله توجه نکرده و مشکلاتی برای خودشان پدید می آورند. این دو بیماری فقط کنترل می شود و ما قادر به درمان آن نیستیم. از بین رفتن علائم با درمان دارویی به معنای بهبود نیست و دارو باید ادامه یابد.
داروهایی را که پزشک تجویز کرده مدام استفاده کنید. این دو بیماری مادام العمر باقی می ماند و به درمان مداوم نیاز دارد و متاسفانه برخی از بیماران به این مسأله توجه نکرده و مشکلاتی برای خودشان پدید می آورند. این دو بیماری فقط کنترل می شود و ما قادر به درمان آن نیستیم. از بین رفتن علائم با درمان دارویی به معنای بهبود نیست و دارو باید ادامه یابد.
این افراد همیشه باید مراقب باشند که به عفونت های ویروسی مبتلا نشوند. بهترین راه این است که پیش از آغاز فصل سرما، واکسن آنفلوآنزا تزریق کنند. البته واکسن آنفلوآنزا مانع ابتلا به همه عفونت های ویروسی نمی شود ولی میزان و شدت عفونت را کاهش می دهد.
