شناخت عوامل سکته مغزی، کلید پیشگیری از آن هستند. این عوامل عبارتند از:
• سن: سکته مغزی در تمام سنین ممکن است اتفاق بیفتد ولی احتمال بروز آن در افراد مسن تر، بیشتر است.
• جنسیت: مردان بیش از زنان به سکته مغزی مبتلا می شوند.
• سابقه سکته مغزی: احتمال سکته در افرادی که سابقه قبلی سکته مغزی یا سکته گذرا داشته باشند، بیشتر است.
• سابقه خانوادگی: احتمال سکته مغزی در افرادی که یکی از اعضای خانواده آنها به سکته دچار شده، بیشتر است.
چه باید کرد؟
سکته از دلایل ناتوانایی طولانی مدت و جدی محسوب می شود. در طول زندگی، ممکن است سکته 4 خانواده از 5 خانواده را درگیر کند. با اجرای این راهکارها، می توانید به والدین خود کمک کنید تا خطر سکته در آنها کاهش پیدا کند.
1- کنترل فشارخون
شک نکنید که فشارخون بالا یعنی افزایش خطر سکته. اگر یکی از والدین شما فشارخون بالاتر از 90/140 دارد، حتما باید تحت درمان قرارگیرد. پزشک برای کنترل فشار داروهای مناسبی تجویز می کند، اما فشارخون باید به طور منظم کنترل شود. حتی اگر هزینه خرید یک دستگاه اندازه گیری فشارخون برایتان کمی بالاست، ارزش پیگیری وضعیت سلامت پدر و مادر و حتی خودتان بیشتر است و به تهیه اش می ارزد.
2- دوری از استرس و افسردگی
وضعیت عاطفی و روانی والدین شما تاثیر زیادی روی سلامت جسمانی آنها دارد. کاهش عوامل بروز استرس، عصبانیت و افسردگی، مهم ترین گام برای حفظ سلامت قلب و عروق و پیشگیری از سکته است. اگر والدین شما تنها زندگی می کنند، ممکن است ناراحتی و نگرانی هایی داشته باشند. حتی اگر هنوز کنار هم هستند، ماندن در خانه می تواند باعث خستگی و دلتنگی شان شود، بنابراین آنها را تشویق کنید بیرون بروند و دوستان تازه پیدا کنند یا فعالیت های گروهی انجام دهند. مسجد محل یا فرهنگسراها، مکان های خوبی برای حضور سالمندان هستند. هرازگاهی آنها را با خود به گردش یا مسافرت ببرید. به پدر و مادر مسن?تان توضیح دهید که مصرف الکل و نوشیدنی های کافئین دار برایشان مضر است و تمرین های یوگا و آرام سازی را به آنها بیاموزید. والدینتان را تشویق کنید به موسیقی های آرامش بخش گوش کنند و برای قدم زدن همراهشان بروید.
اگر همه این راهکارها را امتحان کردید اما باز هم خلق و خویشان تغییر نکرد با پزشک صحبت کنید. افسردگی بسیار جدی اما بیماری قابل درمان است.
3- جلوگیری از تشکیل لخته
از پزشک والدین خود در مورد داروهایی که خطر تشکیل لخته را کاهش می دهد، سوال کنید. مهم ترین داروی موثر برای جلوگیری از لخته شدن خون، آسپیرین است که بسیار ارزان است و با دوز پایین 81 میلی گرم توصیه می شود. در مورد دریافت این دارو حتما با پزشک مشورت کنید، شاید لازم باشد داروی دیگری برای آنها تجویز شود.
4- کنترل بیماری های خطرساز
اگر هر یک از والدین شما دچار فیبریلاسیون دهلیزی (یعنی ریتم غیرطبیعی حفره بالایی قلب)، دیابت و بیماری های قلبی-عروقی باشند، بیشتر در معرض خطر سکته قرار دارند. این بیماری ها به درمان مناسب نیاز دارند. هورمون درمانی جایگزینی، داروهای ضددیابت و داروهای مسکن و آرتروز، ممکن است خطر سکته را افزایش دهند. در مورد این داروها با پزشک آنها صحبت کنید شاید پزشک تشخیص دهد درمان های جایگزینی و کم خطرتر مناسب ترند و آنها را تجویز کند.
علایم اولیه هشداردهنده سکته را بشناسید و به دنبال پیشگیری از سکته باشید. براساس تحقیقات مرکز کنترل اختلالات عصبی آمریکا، یک نفر از هر 3 نفری که دچار حمله ایسکمیک گذرا می شود، سکته حاد را تجربه می کند. نشانه های حمله ایسکمیک گذرا یا سکته خفیف عبارتند از:
• کرختی ناگهانی یا ضعف صورت، دست یا پاها مخصوصا در یک طرف بدن
• گیجی ناگهانی، اشکال در صحبت یا درک
• مختل شدن ناگهانی دید در یک یا هر دو چشم
• اختلال ناگهانی در راه رفتن، از دست دادن تعادل یا هماهنگی یا گیجی
یکی از عوامل خطر اصلی سکته، افزایش کلسترول بد (LDL) است. کلسترول نباید بالاتر از 200 میلی گرم در دسی لیتر و 5 برابر سطح HDL (یا کلسترول خوب بدن) باشد. سطح کلسترول بد باید زیر 70 میلی گرم در دسی لیتر برسد. مطمئن شوید که میزان کلسترول والدینتان مرتب بررسی و اگر لازم است، درمان می شود. داشتن یک رژیم کم چرب و ورزش منظم، بسیار موثر است اما کافی نیست. اگر سطح کلسترول بد با تغییر شیوه زندگی کم نشود، پزشک داروهای مناسب تجویز می کند.
5- رژیم سالم قلبی
بهترین رژیم برای پیشگیری از سکته، سرشار از غلات و حبوبات، سبزی و میوه، ماهی، مرغ و گوشت لخم و لبنیات کم چرب است. والدین شما باید دریافت چربی زیاد را محدود کنند. باید اسیدهای چرب کمتر از 7 درصد و اسیدهای چرب ترانس کمتر از 1 درصد باشد. آنها باید روزانه 25 تا 30 گرم فیبر مصرف کنند.
6- تشویق به ورزش
ورزش برای سلامت قلبی-عروقی ضروری و یکی از کلیدهای اصلی پیشگیری از سکته است، اما چه مدت ورزش لازم است؟ محققان توصیه می کنند روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش متوسط تا شدید و حداقل 5 روز هفته ورزش کنید. البته این به معنی آن نیست که والدین شما 5 روز در هفته به 30 دقیقه ورزش ایروبیک نیاز دارند. می توانید آنها را تشویق کنید که تمام طول روز ورزش ملایم انجام دهند، حتی پارک کردن اتومبیل کمی دورتر از مقصد و پیاده روی در مسافت بیشتر یا استفاده از پله به جای آسانسور می تواند برای آنها مفید باشد. یادتان باشد شروع هرگونه فعالیت ورزشی در سالمندان باید با مشورت پزشک باشد.
7- تشویق به ترک سیگار
سیگار کشیدن یکی از بزرگ ترین عوامل خطر سکته است. والدین شما یا هر فردی که در خانه سیگار می کشد، باید سیگارش را ترک کند. حتی زندگی با فرد سیگاری خطر سکته را 30 درصد افزایش می دهد. ترک سیگار راحت نیست اما شما می توانید:
• به والدین خود بگویید ترک سیگار سخت نیست.
• آنها را تشویق کنید در مورد احساساتشان صحبت کنند، ترک سیگار برای سالمندان آسان نیست، حتی به آنها اجازه دهید کمی گریه کنند.
• شما ممکن است با دلخوری و ناراحتی والدین خود مواجه شوید اما از آنجا که سلامتشان برایتان اهمیت زیادی دارد، کمی صبور باشید و مثبت فکر کنید و همچنان آنها را برای ترک سیگار تشویق کنید.
• به پدر و مادرتان توصیه کنید در موقعیت هایی قرار نگیرند که میل به سیگار کشیدن در آنها ایجاد شود. اگر معمولا عادت دارند بعد از وعده غذایی سیگار بکشند، سعی کنید بعد از غذا با آنها قدم بزنید.
• خودتان هم سیگارتان را ترک کنید. اگر سیگار می کشید، سعی کنید در حضور والدینتان این کار را انجام ندهید. قرارگیری در معرض دود سیگار شما هم برای آنها ضرر دارد.
اگر به کار بستن این توصیه ها برای ترک سیگار والدینتان موثر نبود، با پزشک متخصص صحبت کنید. نیکوتین درمانی جایگزینی، حمایت و مشاوره هم کمک کننده است.
کی برویم دکتر؟
اگر هر کدام از این نشانه های سکته را در والدین خود مشاهده کردید، فورا اورژانس را خبر کنید:
• علامت اول: کرختی ناگهانی یا ضعف عضلات صورت، بازو و پاها مخصوصا در یک طرف بدن، شما ممکن است متوجه کجی ناگهانی دهان آنها شوید یا حرکت دست ها یا کنترل پاهایشان مختل شود.
• علامت دوم: گیجی ناگهانی، اشکال در صحبت کردن یا درک. مشکلات زبانی علامت شایع سکته است.
• علامت سوم: اختلال دید ناگهانی یک یا هر 2 چشم. مشکلات بینایی که ناگهان ایجاد می شوند، علامت شایع سکته هستند. فردی که دچار سکته می شود، ممکن است نتواند اطرافش را واضح ببیند یا به سختی به سمت چپ و راست نگاه کند. او ممکن است از تاری دید یا دوبینی شکایت داشته باشد.
• علامت چهارم: اشکال در راه رفتن، نداشتن تعادل یا هماهنگی.
ممکن است هنگام راه رفتن هر دو پا جدا از هم قرار بگیرد یا توانایی حرکتی ناگهان از دست برود.
• علامت پنجم: سردرد شدید بدون علت. سردرد لزوما علامت سکته نیست، اما اگر بدون علت یا با شدت غیرمعمول باشد، باید در مورد آن نگران شد. اگر سفتی گردن، درد صورت همراه با تهوع و استفراغ بود، ممکن است علامت خونریزی داخل جمجمه ای باشد.
البته همه این علایم در هر سکته ای رخ نمی دهد. حتی اگر همه آنها ناپدید شدند، از سکته غافل نشوید. فورا با اورژانس (115) تماس بگیرید. بهترین اقدام برای فرد مورد علاقه شما که دچار این علایم شده است، رساندن او به اورژانس و درمان است.
