سین سلامت هفت سین ،سنجد

هفت‌ سین سفره‌ای است که ایرانیان به هنگام نوروز می‌آرایند. این سفره ممکن است روی زمین یا روی میز پهن شود، به گفته دانشنامه ایرانیکا این سفره مختص ایرانیان است و در بین سایر ملیت‌هایی که دارای مشترکات فرهنگی و سنتی با ایرانیان هستند دیده نمی‌شود، این سفره حتی بین کردها و زرتشتیان هم معمول نیست. این گیاه البته زرتشتیان شهرنشین این رسم را به جا می‌آورند.سنجد از زمان‌های گذشته مورد توجه خاص ایرانیان، به‌خصوص در ایام نوروز بوده است.از خانواده سنجدیان است، که در آب‌وهوای معتدل می‌روید. برگ‌های باریک و مخملی شکل و میوه‌هایی قهوه‌ای رنگ و خوراکی دارد و از هسته آن در تهیه برخی داروها استفاده می‌شود.در تبریز ایده-ایکده و در تهران پستانک هم نامیده می‌شود. میوه سنجد دو نوع کوچک و بزرگ دارد که نوع بزرگ آن دارای پوستی نازک و مغزی آردی‌تر است. میوه این درخت طعم گسی دارد، و غذایی کم کالری محسوب می‌شود.فلاونوییدها وترپنوییدها در سنجد دارای خواص ضد التهابی و ترکیبات موجود در سنجد دارای خواص ضد درد هستند.

هسته این میوه مانند گوشت آن دارای خواص دارویی و غذایی است و حتی می‌توان گفت خواص دارویی و غذایی آن از گوشت این میوه هم بیشتر است، در هسته سنجد اسیدهای چرب غیر اشباعی مانند اسیدلینولنیک و لینولییک وجود دارد که برای تامین سلامتی بدن ضروری هستند.

آلکالوییدهای موجود در سنجد با اعمال اثر مهاری روی آنزیم مونوآمین اکسیداز و افزایش سرتونین (هورمون شادی‌آور) و نورواپی نفرین باعث اعمال اثرات ضد درد در سیستم عصبی مرکزی می‌شوند.لازم به ذکر است که مکانیسم ضد درد سنجد از دو طریق مرکزی و محیطی اعمال می‌شود، ولی مکانیسم ضد درد مرکزی آن بیش از محیطی است.در مطالعاتی نشان داده شد که بکار بردن عصاره سنجد باعث التیام زخم می‌شود و اثر آن در این مورد مانند سولفالازین می‌باشد. سنجد دردرمان ناراحتی‌های گوارشی ازجمله زخم معده موثر است و این کار را از طریق افزایش بازسازی بافت واپیتلیوم سازی انجام می‌دهد. پلی ساکاریدهای موجود در این گیاه مانع از بهم چسبیدن هلیکوباکتر پیلوری می شوند.

پیش‌سازهای ویتامین A درگیاهان وجود دارند. ویتامین A خاصیت آنتی اکسیدانی دارد. و عناصر مضر (انواع رادیکال‌های آزاد) را خنثی و از تشکیل چین‌ و چروک روی پوست جلوگیری می‌کند. بدن ما بتاکاروتن رابه ویتامین A که برای پوست ضروری است تبدیل می‌کند. ویتامین A محلول در چربی است و براحتی دربدن ذخیره می‌شود، ولی قابلیت ذخیره در هیچ گیاهی را ندارد.

یکی از ترکیبات موجود در سنجد ریزمغذی ویتامین‌E می‌باشد. این ویتامین به عنوان عامل جوانی شناخته می‌شود. در مورد این اعتقاد دلیل زیر بیان می‌شود! ویتامین‌ E مانع از تشکیل پیگمان‌های سرویی می‌شود، پیگمان سرویی ماده نامحلولی است که در بافت فیبروز کبدی تشکیل می‌شود. این ویتامین اگر کمبود داشته باشد، این پیگمان‌های سرویی در بافت چربی و رحم هم تجمع می‌یابند، که این عامل باعث جذب و مرگ جنین می‌شود. زیاد بودن ماده رنگی سرویی (باعنوان لیپوفسین) در انسان هم موجب سالخوردگی در افراد می‌شود زیرا پراکسیداسیون لیپیدی افزایش می‌یابد.

یکی از ریز مغذی‌های موجود در سنجد، روی است. کمبود روی اولین بار در روستاهای ایران مورد شناسایی قر ار گرفت، بعد از ان علائم ناشی از کمبود روی در مصر و آمریکا هم مشاهده گردید، امروزه گفته می‌شود یکی از ۱۰ عامل ایجادکننده بیماری‌های عفونی در جوامع بشری کمبود روی می‌باشد. روی دارای وظایف کاتالیتیکی (شرکت در ساختمان آنزیم‌ها)، ساختمانی (شرکت در رشدونمو) و تنظیمی می‌باشد.

یکی دیگر از مواد معدنی موجود در سنجد منیزیوم است که در تنظیم عملکرد سلول‌های سیستم عصبی نقش بسیار مهمی دارد. در عضله کمبود منیزیوم می‌تواند باعث گرفتگی‌های عضلانی شود. اسپاسم عضلانی، بخصوص کاردیوپدال در ناحیه مچ (لرزش‌ها و انقباضات متوالی در ناحیه مچ دست) باعث لرزش یا فاسیکولاسیون یا انقباض خودبخودی در سلول‌های عضلانی، سرگیجه، بی‌اشتهایی، تغییرات شخصیتی، تهوع و استفراغ و… می‌شود.

مشخص شده منیزیوم برای سلول‌های استخوانی حالت میتوژن دارد یعنی باعث افزایش تکثیر در سلول‌های استخوانی می‌شود و همچنین در تشکیل بلورهای استخوانی مناسب نقش دارد.با توجه به مطالب فوق وجود مواد غذایی دارای منیزیوم در سبد غذایی ضروری است.

در مطالعه‌ای روی بیماران مبتلا به استئوآریت زانو که در بهار سال ۸۶ انجام داده شد، بعد از هفت هفته این نتیجه به‌دست‌ آمد که به‌کار بردن عصاره سنجد درد را کاهش می‌دهد و این خاصیت ضد دردی بیش از استامینوفن می‌باشد، از این‌رو بکارگیری این گیاه به عنوان درمان دارویی جدیدی در این مورد مطرح شده است.

از دیدگاه حکمای طب سنتی میوه این گیاه دارای طبیعت سرد و خشک و مقوی و نشاط‌آور و مصرف آن برای سرفه‌های نرم مفید است. گل این گیاه بسیار گرم وخشک و بسیار معطر و تقویت کننده قوای جنسی