همه آنچه درباره ارتودنسی باید بدانید

مطلب را به اشتراک بگذارید

درمان ارتودنسی نزد دندانپزشک عمومی چه ایرادی دارد؟

دندانپزشک عمومی صلاحیت انجام درمان تخصصی ارتودنسی ثابت را ندارد. با این وجود در حال حاضر تعداد زیادی از دندانپزشکان اگرچه تخصص ارتودنسی ندارند با یا بدون شرکت در دوره های آموزشی کوتاه مدت غیر آکادمیک با هزینه های کمتر اقدام به انجام ارتودنسی برای بیماران خود می کنند که متاسفانه در بسیاری موارد سبب بروز مشکلات و عوارض غیرقابل جبران برای فک و دندانها می گردد. تخصص ارتودنسی مستلزم گذراندن دوره رزیدنتی چهار ساله در دانشگاههای معتبر پس از دوره دندانپزشکی عمومی می باشد.

چگونه اطمینان حاصل کنم که دکتری که مراجعه کرده ام متخصص ارتودنسی است؟

متخصص ارتودنسی روی تابلو، کارت و مهر مطب خود از عبارت متخصص ارتودنسی و نه ارتودنسی استفاده می کند. عبارت جراح- دندانپزشک با هر عنوان دیگری در ادامه آن نظیر کلمه ارتودنسی نشانگر عمومی بودن دندانپزشک می باشد. به علاوه شما می توانید با مراجعه به لینک اعضا وبسایت انجمن ارتودنتیست های ایران (www.IAO.ir) نسبت به متخصص بودن دکتر خود اطمینان حاصل کنید.

در چه سنی باید جهت اولین معاینه ارتودنسی اقدام کنیم؟

انجمن متخصصین ارتودنسی امریکا سن هفت سالگی را سن خوب برای اولین معاینه ارتودنسی ذکر کرده است. در این سن علی رغم حضور غالب دندانهای شیری، معمولاً تعدادی از دندانهای دائمی رویش پیدا کرده و برای متخصص ارتودنسی امکان ارزیابی دقیقتری را فراهم می کند.

آیا ارتودنسی سریع یا ارتودنسی با لیزر خوب است؟

متاسفانه برخی از دندانپزشکان عمومی که متخصص ارتودنسی نیستند با سوء استفاده از نگرانی بیماران نسبت به طول درمان ارتودنسی اقدام به تبلیغاتی با عناوین ارتودنسی سریع یا ارتودنسی در یک جلسه و یا ارتودنسی با لیرز می کنند. در این موارد آنها در واقع با تراش دندانها در نواحی بیرون زده و ترمیم دندانها (کامپوزیت یا لامینیت) در قسمت های تورفته اقدام به رفع ظاهری مشکل ناردیفی دندانها می کنند. علی رغم جلب نظر اولیه بیمار این امر در درازمدت منجر به آسیب جدی دندانها حتی گاهاً تا سرحد کشیدن برخی دندانها ظرف سالهای بعد خواهد شد.

سن مناسب انجام درمان ارتودنسی چه زمانی است؟
در گذشته درمان ارتودنسی معمولا به کودکان و نوجوانان محدود می شد ولی واقعیت این است که دندان ها در هر سنی می توانند حرکت کنند و شیوه حرکت دادن دندان ها در تمام سنین یکسان است. بنابراین درمان ارتودنسی در بزرگسالان و سنین بالا نیز امکان پذیر است هرچند در درمان این افراد خطرات و محدودیت هایی وجود دارد که فقط توسط متخصص ارتودنسی قابل ارزیابی و درمان است. با این حال زمان مناسب برای ارتودنسی اغلب افراد وقتی است که تمام دندان های شیری کودک افتاده باشند و بیشتر دندان های دائمی وی ( بجز سومین آسیای بزرگ یا همان دندان عقل) درآمده باشند که در حدود 12-11 سالگی می شود.دانستن زمان مناسب برای معاینه ارتودنسی باعث می شود که برخی اوقات با انجام اقدامات ساده از بروز مشکلات شدیدتر پیشگیری و طول درمان و پیچیدگی آن را کوتاه تر کرد.

با درمان اولیه می توان نتایج مطلوبی را به دست آورد که پس از پایان یافتن رشد فک ها و صورت (حدود 12-10 سالگی) دیگر قابل دستیابی نیستند. در این محدوده سنی دو دسته از ناهنجاری های دندانی و فکی را می توان اصلاح کرد. در این میان روش هایی برای درمان های پیشگیرانه وجود دارد که مراجعه بیمار در سن پایین امکان انجام این روش ها را برای هر دو دسته از ناهنجاری های دندانی و اسکلتی میسر می سازد که این امر نه تنها در جلوگیری از انجام درمان های پیچیده کمک می کند بلکه طول درمان را کوتاه تر کرده و به هزینه خانواده نیز کمک می کند.

در صورتی که کودک دچار ناهنجاری اسکلتی (ونه فقط دندانی) همانند کوچک ویا بزرگ بودن هر یک از فک ها نسبت به یکدیگر، باریک بودن فک بالا و یا انحراف فک پایین به طرفین باشد درمان وی باید در محدوده سنی 12-7 سالگی انجام شود.زمان شروع درمان بر اساس نوع مشکل و شدت آن متفاوت است و گاه زمان آغاز درمان یک مشکل یکسان در دو کودک به دلیل تفاوت های فردی یکسان نیست. این امر نیز دلیل مهمی را جهت انجام معاینه اولیه در سن هفت سالگی توسط درمانگر آگاه و مسلط به تمام زوایا و جوانب رشد و تکامل یعنی متخصص ارتودنسی ارائه می دهد.

متاسفانه گاهی مشاهده می شود که به علت مراجعه دیرهنگام بیماران به متخصص ارتودنسی ویا مراجعه به دندانپزشک عمومی که بعضا تسلط کافی در این موارد ندارند، این گونه مشکلات اسکلتی بموقع تشخیص داده نمی شوند و در زمان مناسب تحت درمان صحیح قرار نمی گیرند و رشد کودک پایان می یابد. در این حالت تنها راه پیش روی متخصص ارتودنسی در مشکلات با شدت کم، کشیدن دندان های دائمی جهت پوشاندن مشکل اسکلتی و در موارد شدیدتر انجام جراحی فک همراه با ارتودنسی در سنین بالاتر است و کاملا روشن است که با معاینه به موقع کودک توسط متخصص ارتودنسی می توان از ایجاد مشکلات شدید در سنین بالاتر جلوگیری کرد.

چرا با مراجعه به ارتودنتیست های مختلف پاسخ های متفاوتی در مورد درمان مشکل ارتودنسی خود دریافت کرده ام؟ مثلاً بر سر کشیدن و یا نکشیدن دندان برای رفع مشکلم اختلاف نظر داشته اند.

اصولاً مقوله چگونگی رفع کجی و ناردیفی های دندانی در ارتودنسی (بالاخص از حیث کشیدن یا نکشیدن) به فاکتورهای گوناگونی بستگی دارد که از آن جمله می توان به طول درمان – نیمرخ بیمار – ابزار مورد استفاده، ثبات نتیجه درمان، مهارت درمانگر و … بستگی دارد. از آنجا که متخصصین مختلف وزن های متفاوتی به هر کدام از این فاکتورها می دهند اجتهاد های گوناگونی بدست می آید که تصمیم گیری خود بیمار نیز در رایزنی با این درمانگرها تاثیر گذار خواهد بود. به عنوان مثال ممکن است یک درمانگر موافق کشیدن نباشد زیرا با لبهای برجسته تر برای شما موافق بوده و آن را به ریسک احتمال بیشتر بهم ریختن مجدد دندانها بعد از درمان ترجیح دهد ولی متخصص ارتودنسی دیگری به دلیل ترس از برگشت ناردیفی دندانهای شما درمان توام با کشیدن را پیشنهاد کند. اینجاست که مداخله خود بیمار در تعیین نهایی وزن این فاکتورها به انتخاب طرح درمان او کمک می کند.

آیا رویش دندانهای عقل باعث کجی دندانهای جلویی می گردد؟

در خصوص نقش دندانهای عقل در بهم ریختن و کج شدن نظم دندانهای جلویی اتفاق نظر وجود ندارد. با این وجود کشیدن آنها قبل از 25 سالگی در اغلب بیماران (صرفنظر از اینکه ارتودنسی انجام بدهد یا خیر) توصیه می گردد زیرا بشر کنونی عمدتا” برای دندانهای عقل فضای کافی در فک ندارد.

آیا استفاده از پستانک‌های جدیدی که به پستانک ارتودنسی معروف است می‌تواند تأثیری در به هم نریختن دندان‌ها داشته باشد؟ آیا خوردن پستانک و شیشه در نوزادی و کودکی باعث ایجاد بی‌نظمی‌های دندانی می‌شود؟

این پستانک‌ها اصلا پایه علمی ندارد و صرفا تبلیغاتی و هزینه بر است. خوردن شیشه و پستانک و حتی انگشت دست تا سنین 3 تا 4 سالگی تأثیر محسوسی بر کج شدن دندانها نخواهد گذاشت‎ ولی در صورت ادامه بعد از این سنین جهت ترک عادت و عوارض دندانی آن می بایست به متخصص ارتودنسی مراجعه نمود.

آیا کشیدن دندان برای ارتودنسی باعث ایجاد مشکل نمی شود؟

کشیدن دندانها گاهی ضروری است. البته این نگرانی همیشه برای بیمار و یا والدین مطرح است که از دست دادن یک یا چند دندان سالم می تواند بواسطه کاهش دندانها در آینده باعث مشکلاتی برای بیمار گردد. لیکن علم ارتودنسی پس از گذشت دو قرن از ابداع خود چنین نگرانی را قویا مطرود می داند. ضمنا باید توجه داشت که فضای خالی ناشی از کشیدن دندانها طی درمان ارتودنسی کاملابسته می شود.

طول مدت درمان ارتودنسی چقدر است؟

طول مدت درمان ارتودنسی کاملا به نوع مشکل دندانی و یا اسکلتی شما بستگی دارد. طول مدت درمان می تواند از چند ماه تا چند سال متغیر باشد. البته اکثر درمانهای ارتودنسی ثابت بین 8 تا 18 ماه به طول می انجامد.

فاصله مراجعات ارتودنسی چگونه است؟

جلسات درمانی بر اساس شرایط بیمار و طرح درمان وی برنامه ریزی می شود. تقریباً اغلب افرادی که تحت درمان ارتودنسی ثابت قرار می گیرند، بایستی هر 4 تا 5 هفته برای ادامه روند درمان خود به مطب مراجعه کنند. گاهی نیز فواصل بین جلسات کمتر یا بیشتر خواهد بود.

آیا درمان ارتودنسی درد دارد؟

خیر. درد درمانهای ارتودنسی خفیف و گذرا است و با دردی که در سایر درمانهای دندانپزشکی مثل کشیدن، پر کردن و یا عصب کشی وجود دارد، اصلا قابل ملاحظه نیست. جویدن آدامس به کاهش درد مختصر روزهای نخست ارتودنسی کمک می کند.

آیا می توان فقط دندانهای یک فک را مورد درمان ارتودنسی قرار داد؟

به شرایط شما بستگی دارد. ارتودنسی تنها مرتب کردن دندانهای کج و نامرتب را دنبال نمی کند. مسائلی مانند طریقه جفت شدن دندانهای بالا و پایین بر روی هم، انحراف از خط وسط صورت، اصلاح روابط فکی و اسکلتی نیز در درمان ارتودنسی مد نظر قرار می گیرند. بنابراین هرچند ممکن است دندانهای یک فک شما مرتب باشند، ولی به دلیل اصلاح مشکلات دیگر بایستی در بعضی موارد بر روی دندانهای هر دو فک براکت قرار داده شود.

آیا درمان ارتودنسی در سنین بالا قابل انجام است؟

چنانچه مشکل بیمار تنها نامرتب بودن و کجی دندانها باشد، می توان در هر سنی به شرط سلامت لثه دندانها اقدام به درمان ارتودنسی نمود . ولی در مواردی که ناهنجاری های فکی وجود دارد، با توجه به پایان یافتن رشد در افراد بالغ ممکن است نیاز به درمان های مشترک ارتودنسی و جراحی فک وجود داشته باشد. در اینگونه موارد روند درمان به این شکل خواهد بود که ابتدا بیمار یک دوره حدود 6 – 12 ماهه تحت درمان ارتودنسی ثابت قرار می گیرد. طی این درمان دندانها مرتب گردیده و شرایط برای انجام جراحی فک مهیا می گردد. سپس یک متخصص جراحی فک و صورت عمل جراحی فک را انجام می دهد. پس از دوره نقاهت مجددا درمان ارتودنسی برای یک مدت کوتاه چند ماهه جهت ایجاد تغییرات جزئی و درعین حال مهم ادامه می یابد.

آیا می توانم بدون جراحی فک تنها با ارتودنسی مشکل دندانی فکی خود را حل کنم؟

در مواقعی که فرد بالغ گردیده است و ناهنجاری فکی شدید می باشد، متخصص ارتودنسی مجبور است ناهنجاری دندانی – فکی را با کمک یک جراح فک و صورت برطرف کند. به این صورت که پس از یک دوره حدوداً 6-12 ماهه درمان ارتودنسی، بیمار در حالیکه دستگاههای ارتودنسی ثابت را به همراه دارد، تحت عمل جراحی فک قرار می گیرد و پس از دوره نقاهت مجددا چند ماه دیگر درمان ارتودنسی وی ادامه می یابد. با این وجود در برخی موارد که میزان مشکل فکی خفی.ف باشد ممکن است بسته به فاکتورهای دیگر تنها با ارتودنسی ضمن ردیف کردن دندانها تظاهر مشکل فکی را نیز کاهش داد.

آیا ارتودنسی به درمان دندان قروچه کمک می کند؟

اصولاً ماهیت دندان قروچه هنوز کاملاً روشن نیست. با این وجود استرس و تماس های نامناسب دندانی با عنوان عوامل تاثیرگذار شناخته شده اند. از اینرو به نظر می رسد درمان ارتودنسی با بهم زدن موقعیت پیشین تماس های دندانی دست کم طی درمان با کاهش محسوسی در شدت دندان قروچه همراه باشد.

هزینه درمان ارتودنسی چقدر است؟

هزینه درمان ارتودنسی بستگی به فاکتور هایی از قبیل نوع درمان (ثابت یا متحرک)، میزان پیچیدگی درمان، محل انجام درمان (مطب خصوصی یا کلینیک)، سابقه و تخصص درمانگر (دندانپزشک عمومی یا متخصص) و … دارد. با این حال قیمت درمان ارتودنسی در ایران نسبت به کشورهای حاشیه خلیج فارس و بالاخص کشورهای غربی به طرز محسوسی پایین تر می باشد.

ارتودنسی نامرئی چیست؟

در تبلیغات به سه مدل از ابزار های ارتودنسی با عنوان ارتودنسی نامرئی یاد می شود. در حالتی با نام سیستم لینگوال یا زبانی براکت ها پشت دندانها چسبانده می شوند. این سیستم به دلیل مزاحمت و آزار برای زبان بیمار و امکان جدا شدن براکت ها طی بستن دهان چندان فراگیر نمی باشد به علاوه در صورت وجود تکنولوژی پیشرفته مورد نیاز لابراتواری آن که در ایران هنوز در مراحل مقدماتی است، تنها برای کیس های محدودی قابل استفاده می باشد. به علاوه قیمت ارتودنسی نامرئی نزدیک به 2-4 هزار دلار می باشد که تقریبا” دو برابر هزینه ارتودنسی ثابت می باشد. در روشی دیگر از یک سری پلاک های شفاف جهت ردیف کردن دندانها استفاده می گردد. این شیوه نیز به دلیل نبود امکانات پیچیده مورد نیاز آن در ایران و با در نظر گرفتن محدودیت های عملکردی جز در کیس های با بهم ریختگی های اندک آنهم با صلاحدید متخصص ارتودنسی کارایی ندارد. بالاخره حالتی که در آن از براکتهای شفاف رنگ دندان استفاده می گردد که با توجه به پیشرفت های چشمگیر در تکنولوژی تامین استحکام و زیبایی آنها نسبت به دو شیوه قبلی به لحاظ قابلیت در عین زیبایی منطقی تر می باشد.