کواشیورکور یک نوع بیماری یا عارضه وخیم سوءتغذیهٔ حاصل از کمبود پروتئین و کالری است که در اطفال دیده می‌شود.
کواشیورکور با ورم، پوست ترک خورده و پوسته پوسته شده، بی‌اشتهایی، بزرگ شدن کبد، ضعف، التهاب و قرمز شدن پوست و موها همراه است. در گذشته گمان می‌رفت که علت این بیماری تنها کمبود پروتئین است؛ درحالی که تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که کمبود ویتامین‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد معدنی محلول در خون چون آهن، پتاسیم و منیزیم نیز نقش مهمی در ابتلا به کواشیورکور دارند.
واژهٔ کواشیورکور یک اصطلاح غنایی به معنای وضعیت سلامتی کودکی است که به علت تولد فرزند دیگری به طور ناگهانی از شیر مادر محروم می‌شود. در واقع، شیر مادر دارای پروتئین و اسیدهای آمینه‌ای است که برای رشد کودک ضروری هستند. به همین دلیل، جایگزینی آن با رژیم غذایی غنی از نشاسته و کربوهیدرات‌ها و فقیر از نظر پروتئین موجب ابتلا به کواشیوکور می‌شود.
این بیماری اغلب در کشورهای جهان سومی دیده می‌شود که در آن‌ها مردم دچار سوءتغذیه، قحطی و فقر هستند، و میزان آموزش پایین است. قارهٔ آفریقا (به خصوص نواحی استوایی و حاره‌ای)، هند، کره شمالی و آمریکای جنوبی از مناطقی هستند که در آن‌ها این بیماری یافت می‌شود.
به نظر می‌رسد که کواشیورکور به دنبال کمبود پروتئین، انرژی، مواد معدنی و ویتامین بروز می‌کند. کمبود آهن، ویتامین ث، اسید فولیک، ید و سلنیوم، به خصوص برخی آنتی‌اکسیدان‌ها (از جمله ویتامین ای، آلبومین، برخی اسیدهای چرب اشباع‌نشده و گلوتاتیون)، در ابتلا به این بیماری نقش اساسی دارند.
کواشیورکور در کودکان بین ۱۸ ماه تا ۳ سال بروز می‌کند؛ و اغلب علت آن قطع ناگهانی شیر مادر و جایگزینی آن با رژیم غذایی نامناسبی است که برخلاف شیر مادر فاقد مواد لازم برای رشد و متابولیسم بدن کودک هستند. در کشورهایی که کواشیورکور شیوع دارد، اغلب شیر را با غذاهای غنی از نظر کربوهیدرات، همچون برنج، ذرت و غلات جایگزین می‌کنند.
از علایم کلی کواشیورکور می‌توان موارد زیر را نام برد.
• ورم شکم و پاها. در واقع، تراکم آب در بافت‌ها به خصوص در قسمت‌های پایین بدن، موجب نرم و اسفنجی شدن آن‌ها می‌شود.
• اسهال
درمان کواشیورکور با استفاده از رژیم غذایی مناسب و حاوی مواد مورد نیاز بدن کودک انجام می‌گیرد. این مواد باید در ابتدا با میزان کم به کودک خورانده شوند، و رفته‌رفته بر مقدار آن‌ها افزوده گردد.
آموزش و اطلاع‌رسانی والدین در رابطه با تغذیهٔ سالم از راه‌هایی است که موجب جلوگیری از ابتلای کودکان به کواشیورکور می‌شود.
