موارد و مقدار مصرف
الف) درمان رتینیت ناشی از ویروس سیتومگال (CMV).
بزرگسالان: مقدار mg/kg 5 (با سرعت ثابت طی یک ساعت) هر 12 ساعت به مدت 21-14 روز تزریق وریدی می‌شود؛ سپس، مقدار نگهدارنده mg/kg 5 یک بار در روز به مدت هفت روز و یا mg/kg 6 یک بار در روز به مدت پنج روز تزریق وریدی می‌شود. یا به میزان 1000 میلی‌گرم خوراکی هر 8 ساعت یا 500 میلی‌گرم هر سه ساعت، 6 بار در روز، می‌تواند استفاده شود.
ب) جلوگیری از CMV در دریافت‌کنندگان پیوند.
بزرگسالان: مقدار mg/kg 5 طی یک ساعت هر 12 ساعت به مدت 14-7 روز تزریق وریدی می‌شود؛ سپس، مقدار نگهدارنده mg/kg 5 یک بار در روز به مدت یک هفته و یا mg/kg 6 به مدت پنج روز در هفته تزریق وریدی می‌شود.
پ) سایر عفونتهای CMV1.
بزرگسالان: مقدار mg/kg 5 طی یک ساعت هر 12 ساعت به مدت 21-14 روز، یا مقدار mg/kg 5/2 هر هشت ساعت به مدت 21-14 روز تزریق وریدی می‌شود.
تنظیم دوز: بر مبنای جدول زیر تنظیم دوز در نارسایی کلیوی صورت گیرد. در بیماران دیالیزی، تنظیم دوز مشابه کلیرنس کراتینین کمتر از 10 میلی لیتر در دقیقه صورت گیرد. در موارد نوتروپنی، آنمی یا ترومبوسیتوپنی کاهش دوز صورت گیرد.
موارد منع مصرف: حساسیت مفرط به دارو، آسیکلوویر یا دیگر ترکیبات فرمولاسیون، نوتروفیل کمتر از mm3/500 پلاکت کمتر از mm3/25000.
موارد احتیاط: با مصرف این دارو گرانولوسیتوپنی (نوتروپنی)، آنمی و ترومبوسیتوپنی رخ می‌دهد. در این موارد تنظیم دوز یا قطع موقت درمان لازم است. مطالعات حیوانی نشان دهنده اثرات کارسینوژنیک و تراتوژنیک بودن دارو است. دارو باعث مهار اسپرماتوژنز می‌شود، پیشگیری از بارداری در زن و مرد حین درمان و تا 90 روز بعد از قطع دارو لازم است. در بیماران با نارسایی کلیوی با احتیاط و تنظیم دوز استفاده شود. تنها در وریدهای دارای جریان خون خوب تزریق شود. این دارو برای درمان رتینیتCMV در بیماران با نقص ایمنی و پیشگیری از CMV در بیماران پیوند شده استفاده می‌شود.
اثر بر آزمایشهای تشخیصی
دارو سبب افزایش کراتینین، و ALT, AST, GGT آلکالین فسفاتاز می‌شود. میزان هموگلوبین، گرانولوسیت، پلاکت، نوتروفیل و WBC کاهش می‌یابد.
مسمومیت و درمان
تظاهرات بالینی: پان‌سیتوپنی برگشت‌پذیر و نارسایی حاد کلیوی در تزریق وریدی، اختلالات گوارشی.
درمان: علامتی و حمایتی است. همودیالیز ممکن است مفید باشد. برای کاهش غلظت پلاسمایی هیدراسیون بیمار توصیه می‌شود.
تداخل دارویی:
در صورت مصرف همزمان با زیدوودین میزان بروز نوتروپنی بیشتر می‌شود.
مصرف همزمان با داروهای سیتوتوکسیک ممکن است به مسمومیت اضافی (کاهش فعالیت مغز استخوان، التهاب مخاط دهان، آلوپسی) منجر شود.
مصرف همزمان با پروبنسید ممکن است کلیرانس کلیوی گانسیکلوویر را کاهش دهد.
مصرف همزمان با ایمی‌پنم ـ سیلاستاتین ممکن است خطر تشنج را افزایش دهد.
مصرف همزمان با داروهای ایمنوساپرسیو مانند آزاتیوپورین، کورتیکواستروئیدها و سیکلوسپورین خطر ساپرس شدن سیستم ایمنی و مغز استخوان را افزایش می‌دهد.
مصرف همزمان با داروهای نفروتوکسیک (آمفوتریسین B، سیکلوسپورین) باعث افزایش خطر نارسایی کلیوی می‌شود.
مکانیسم اثر:
اثر ضد ویروس: گانسیکلوویر یک آنالوگ نوکلئوزید صناعی 2- داکسی گوانوزین است که به طور رقابتی DNA پلی‌مرازویروسی را مهار کرده و ممکن است در داخل DNA ویروس جایگزین شده و موجب ختم زود هنگام تکثیر DNA شود. این دارو بر CMV، ویروس تبخال ساده نوع I و II ، ویروس آبله‌مرغان، اپشتاین- بار، و هپاتیت B مؤثر است.
فارماکوکینتیک:
جذب: تزریق وریدی می‌شود، زیرا بعد از مصرف خوراکی با معده خالی کمتر از پنج در‌صد و بعد از غذا 9-6% آن جذب می‌شود. بعد از 3-5/1 ساعت به اوج اثر می‌رسد.
پخش: فقط 2-1 در‌صد به پروتئین پیوند می‌یابد. به دلیل اثر کیناز سلولی که این دارو را به گانسیکلوویر تری‌فسفات تبدیل می‌کند، ترجیحاً در درون سلولهای عفونی شده با CMV متمرکز می‌شود.
متابولیسم: (بیش از 90 در‌صد) به صورت تغییر نیافته ترشح می‌شود.
دفع: نیمه عمر دفع دارو حدود سه ساعت در بیماران دارای کلیه سالم، و تا 30 ساعت در نارسایی شدید کلیوی است. راه معمول دفع آن از طریق کلیه‌ها توسط فیلتراسیون‌گلومرولی و تا حدی ترشح لوله‌ای کلیوی است.
اشکال دارویی:
Injection, Powder, Lyophilized: 500mg
موارد منع مصرف: حساسیت مفرط به دارو، آسیکلوویر یا دیگر ترکیبات فرمولاسیون، نوتروفیل کمتر از mm3/500 پلاکت کمتر از mm3/25000.
موارد احتیاط: با مصرف این دارو گرانولوسیتوپنی (نوتروپنی)، آنمی و ترومبوسیتوپنی رخ می‌دهد. در این موارد تنظیم دوز یا قطع موقت درمان لازم است. مطالعات حیوانی نشان دهنده اثرات کارسینوژنیک و تراتوژنیک بودن دارو است. دارو باعث مهار اسپرماتوژنز می‌شود، پیشگیری از بارداری در زن و مرد حین درمان و تا 90 روز بعد از قطع دارو لازم است. در بیماران با نارسایی کلیوی با احتیاط و تنظیم دوز استفاده شود. تنها در وریدهای دارای جریان خون خوب تزریق شود. این دارو برای درمان رتینیتCMV در بیماران با نقص ایمنی و پیشگیری از CMV در بیماران پیوند شده استفاده می‌شود.
اثر بر آزمایشهای تشخیصی
دارو سبب افزایش کراتینین، و ALT, AST, GGT آلکالین فسفاتاز می‌شود. میزان هموگلوبین، گرانولوسیت، پلاکت، نوتروفیل و WBC کاهش می‌یابد.
مسمومیت و درمان
تظاهرات بالینی: پان‌سیتوپنی برگشت‌پذیر و نارسایی حاد کلیوی در تزریق وریدی، اختلالات گوارشی.
درمان: علامتی و حمایتی است. همودیالیز ممکن است مفید باشد. برای کاهش غلظت پلاسمایی هیدراسیون بیمار توصیه می‌شود.
تداخل دارویی:
در صورت مصرف همزمان با زیدوودین میزان بروز نوتروپنی بیشتر می‌شود.
مصرف همزمان با داروهای سیتوتوکسیک ممکن است به مسمومیت اضافی (کاهش فعالیت مغز استخوان، التهاب مخاط دهان، آلوپسی) منجر شود.
مصرف همزمان با پروبنسید ممکن است کلیرانس کلیوی گانسیکلوویر را کاهش دهد.
مصرف همزمان با ایمی‌پنم ـ سیلاستاتین ممکن است خطر تشنج را افزایش دهد.
مصرف همزمان با داروهای ایمنوساپرسیو مانند آزاتیوپورین، کورتیکواستروئیدها و سیکلوسپورین خطر ساپرس شدن سیستم ایمنی و مغز استخوان را افزایش می‌دهد.
مصرف همزمان با داروهای نفروتوکسیک (آمفوتریسین B، سیکلوسپورین) باعث افزایش خطر نارسایی کلیوی می‌شود.
مکانیسم اثر:
اثر ضد ویروس: گانسیکلوویر یک آنالوگ نوکلئوزید صناعی 2- داکسی گوانوزین است که به طور رقابتی DNA پلی‌مرازویروسی را مهار کرده و ممکن است در داخل DNA ویروس جایگزین شده و موجب ختم زود هنگام تکثیر DNA شود. این دارو بر CMV، ویروس تبخال ساده نوع I و II ، ویروس آبله‌مرغان، اپشتاین- بار، و هپاتیت B مؤثر است.
فارماکوکینتیک:
جذب: تزریق وریدی می‌شود، زیرا بعد از مصرف خوراکی با معده خالی کمتر از پنج در‌صد و بعد از غذا 9-6% آن جذب می‌شود. بعد از 3-5/1 ساعت به اوج اثر می‌رسد.
پخش: فقط 2-1 در‌صد به پروتئین پیوند می‌یابد. به دلیل اثر کیناز سلولی که این دارو را به گانسیکلوویر تری‌فسفات تبدیل می‌کند، ترجیحاً در درون سلولهای عفونی شده با CMV متمرکز می‌شود.
متابولیسم: (بیش از 90 در‌صد) به صورت تغییر نیافته ترشح می‌شود.
دفع: نیمه عمر دفع دارو حدود سه ساعت در بیماران دارای کلیه سالم، و تا 30 ساعت در نارسایی شدید کلیوی است. راه معمول دفع آن از طریق کلیه‌ها توسط فیلتراسیون‌گلومرولی و تا حدی ترشح لوله‌ای کلیوی است.
اشکال دارویی:
Injection, Powder, Lyophilized: 500mg
