بیماران سیروتیک اکثراً علائم مختصری دارند. دو مشکل عمده ای که در نهایت باعث ایجاد علائم در اینها می‌شود، از دست رفتن تدریجی عملکرد سلول کبدی بدلیل فرسودگی کبد و فیبروز (لیفی شدن) آن مس باشد. بیماران ممکن است حالاتی مانند خستگی، ضعف، ناتوانی، بیاشتهایی، تهوع و یا کاهش وزن داشته باشند. با کاهش تدریجی عملکرد کبد، پروتئین کمتری در این عضو ساخته می‌شود فی المثل ساختن آلبومین که پروتئین مهم خون است کاهش یافته و در نتیجه در اثر کمبود آن آب در پاها تجمع مییابد که به آن ادم میگوییم و یا اینکه آب در شکم تجمع مییابد (آسیت). از طرفی کاهش پروتئین های انعقاد خون ایجاد کبودی در پوست بدن و خونریزی از سوراخها و مخاطهای بدن را افزایش میدهد.
• در مراحل نهایی پوست ممکن است زرد شود که این دلیل رنگدانههای زرد صفراوی است و در بعضی افراد خارش پوست دلیل رسوب املاح صفراوی در زیر جلد است. شیوع بیشتر سنگ
کیسه صفرا در این افراد بدلیل عدم وجود صفرای کافی در کیسه صفرا میباشد.
• کبد این افراد توانائی خنثی سازی سمومی که در خون ساخته و حمل میشوند را ندارد. این سموم باعث کاهش عملکرد ذهن و تغییرات شخصیتی و حتی خواب آلودگی و کما میشوند. ممکن است اولین علامت تجمع این سموم در مغز، بیتوجهی به ظاهر شخصی خود، فراموشی، عدم تمرکز حواس و تغییر در عادت زمان خواب باشد (شب بی خوابی-و چرت زدن روزانه) بطور معمول داروها توسط کبد گرفته و از بدن پاک میگردند در بیماران سیروتیک روند پاکسازی بدن از داروها به کندی صورت میگیرد. لذا تأثیر داروها در بدن تا مدتهای بیشتری میماند لذا بیماران سیروتیک به عوارض جانبی داروها حساستر میباشند.
• از مشکلات دیگر بیماران سیروتیک وضعیت فشار خون عروقی است که در کبد جریان دارند. بطور طبیعی خون از رودهها و طحال از طریق وریدباب وارد کبد می‌شود. ولی در این بیماران این جریان خون کند می‌شود و باعث بالا رفتن فشار در وریدباب میگردد این مسئله باعث توقف جریان طبیعی خون گردیده و باعث بزرگ شدن طحال شده از طرفی خون از جریانات فرعی اطراف کبد سعی به فرار دارد که این امر باعث می‌شود در بعضی از نواحی بدن واریس های متورم ایجاد شود از جمله ایجاد واریس مری و معده و ایجاد واریس مقعدی و واریس اطراف ناف.
• یادآوری می‌شود شیوع هموروئید در بیماران سیروتیک ربطی به بالا رفتن فشار وریدباب ندارد.
واریس مری و معده گاه خطرساز شده و منجر به خونریزی می گردند در این صورت بیمار در معرض خطر جدی قرار گرفته و پزشک باید فوراً خونریزی را بصورتی بند آورد.
تشخیص سیروز چگونه است؟
پزشک اغلب از روی علائم بیمار و آزمایشات به این بیماری پی میبرد. پزشک در معاینات بالینی ممکن است در وهله اول متوجه بزرگ شدن اولیه کبد باشد و یک آزمایش خون از شما انجام دهد و این آزمایشات نشان دهنده بیماری کبد خواهد بود و گاه پزشک ممکن است از بیمار سونوگرافی، سیتیاسکن و یا اسکنایزوتوپ از کبد و طحال بعمل آورد.
• گاه پزشک جهت تأیید تشخیص تصمیم به بیوپسی کبد از راه پوست میگیرد. که طی این عمل با کمک یک سوزن از طریق پوست وارد کبد شده و نمونه ای از نسج کبد گرفته می‌شود و جهت آسیبشناسی به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
• گاه بطور اتفاقی در حین جراحی و یا انجام لاپاراسکوپی که طی آن از طریق یک لوله دوربین داخل شکم دیده می‌شود، متوجه کبد فرسوده و چروکیده فرد سیروتیک میشوند.
درمان سیروز چیست؟
درمان سیروز، توقف و تأخیر روند پیشرفت و به حداقل رساندن تخریب سلولهای کبدی توقف مصرف الکل میتواند از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. در صورتی که بیمار هپاتیت داشته باشد پزشک ممکن است در مواردی با دادن کورتون بطور محدود یا داروهای ضد ویروسی آسیب کبدی را کاهش دهد.
دارو ممکن است بعضی علائم بیمار سیروتیک را مانند خارش رفع یا کاهش دهد. ادم و آسیت (احتباس مایع) را میتوان با کاهش مصرف نمک غذایی کم کرد. داروهای مدر (ادرارآور) میتوانند مایعات اضافی بدن را کاهش دهند و از ایجاد ادم جلوگیری کنند. تغییرات عملکرد ذهنی که درجریان سیروز ممکن است رخ دهد با رژیم غذایی و دارو تا حدودی قابل اصلاح میباشد. بطور مثال کاهش مصرف پروتئین روزانه به همراه مصرف شربت مسهل مثل لاکتولوز که از جذب سریع سموم (که باید در کبد خنثی میشد) از روده جلوگیری میکند، به بهتر شدن وضعیت ذهنی کمک میکند، دو مشکل عمده در بیماران سیروتیک یکی نارسائی کامل کبد و دیگری خونریزی بدلیل بالا رفتن فشار وریدباب است. پزشک ممکن است جهت کاهش این فشار از داروهای کاهنده فشار خون مانند ایندرال جهت کاهش فشار وریدباب استفاده کند، در صورتی که از واریسهای معده و مری خونریزی رخ دهد، فوراً پزشک با تزریق یک داروی مسدد عروقی (اسکلروزان) از طریق آندوسکوپ که یک لوله قابل انعطاف میباشد و از طریق دهان وارد می‌شود، میتواند خونریزی را بند آورد. در شرایط بحرانی چاره نهائی انجام عمل جراحی شنت برای تغییر مسیر خون از وریدباب به جای دیگر است (شنت پورتوکاو) و یا انجام پیوند کبد خواهد بود. اکثر بیماران سیروتیک سالها سلامت زندگی میکنند و اگر دچار عوارض بیماری شوند معمولاً درمان میشوند و بعضی از آنها بطور موفقیتآمیز با کبد پیوند شده زندگی میکنند.
توصیه هایی به بیماران سیروتیک
در مواقع افزایش تورم پاها یا قطر کمر از مصرف نمک و آب اضافی جداً پرهیز کنید، و مصرف پروتئین غذایی و نیز هرگونه استرس و فعالیت جسمانی را کاهش دهید.
– از مصرف بیرویه دارها حتی استامینوفن (بدون نظر پزشک) پرهیز کنید.
– هرگز ناامید نشوید. خود ناامیدی باعث تشدید بسیاری از بیماریها می‌شود.
– بیماری خود را از دیگران مخفی نسازید.
– ناخن های خود را مرتب کوتاه کنید.
– از تخلیه شدید و محکم بینی خودداری کنید.
– از مسواک با پرزهای نرم استفاده کنید.
– داروهای تجویزی را مرتب مصرف کنید و سرخود مقدار داروی مصرفی را کم و یا زیاد نکنید.
– علاوه بر خواب شبانه، روزانه 4 تا 6 ساعت استراحت کنید.
– در صورت آب آوردن شکم روزانه 2 ساعت داخل وان آب ولرم تا گردن استراحت کنید.
– اصول بهداشتی جهت پیشگیری از بیماریهای عفونی را رعایت کنید.
– رژیم غذایی و میوه و سبزیجات را طوری تنظیم کنید که روزانه دو یا سه بار دفع مدفوع شکل (نه آبکی) داشته باشید.
– در صورت بروز تب بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
– در صورت بروز سوزش ادرار با پزشک خود مشورت کنید.
– در صورت تهوع و درد شکم بلافاصله به بیمارستان مراجعه نمائید.
– در صورت سیاه شدن مدفوع بلافاصله به بیمارستان مراجعه کنید.
توصیه غذایی
1- مصرف سبزیجات، میوههای تازه و فیبر های غذایی
2- از روغنهای گیاهی مایع و عمده غذای خود را از غذاهای نشاستهای مانند برنج و گندم انتخاب کنید.
3- بیشتر از گوشت سفید استفاده کنید (مرغ و ماهی)
4- مصرف روزانه پروتئین باید در حد معمول gr80-60 باشد. و در صورتی که بیمار سابقه پیدایش اختلال ذهنی اخیر داشته باشد باید تا حد gr40-30 کاهش یابد.
5- از خوردن غذاهای نمک دار مثل پنیر و آش رشته پرهیز کنید.
6- از مصرف خوردنیهای وانیل دار مثل بستنی و بیسکوئیت کاراملدار و بعضی تنقلات مثل آجیل،
بادامزمینی، گردو پرهیز گردد.
7-برای جبران کمبودهای ویتامینی توصیه می شود روزانه بطور معمول با تجویز پزشک مولتیویتامین و کلسیم مصرف گردد.
