انجمن بین‌المللی انتقال خون تاکنون 31 سیستم خونی را شناسایی و دسته‌بندی کرده است. علاوه بر این در این مجموعه بیش از 360 گروه خونی وجود دارد، اما مردم عادی فقط با گروه‌های خونی مانند A ،B و O آشنا هستند.
طبق تعریف های بین المللی، افرادی که گروه خونی آنها در بین پنج تا ده هزار نفر مشابه نداشته باشد، افرادی هستند که گروه خونی نادر دارند. مصطفی مقدم، مسئول آزمایشگاه ایمونوهماتولوژی و مسئول بانک خون های نادر در این باره به جام جم می گوید: بیشتر مردم چهار گروه خونی A ،B ،O و AB دارند. علاوه بر این سیستم دیگری به اسم RH وجود دارد که همان مثبت و منفی را شامل می شود. در واقع بیشتر مردم با گروه های خونی اصلی آشنا هستند.
بنابراین می توان گفت افرادی که گروه خونی شان نادر است، افرادی هستند که یکی از گروه خونی های اصلی را ندارند.
گروه خونی: بمبئی
یکی از گروه های خونی نادر با نام بمبئی شناخته می شود؛ زیرا برای اولین بار در بمبئی هندوستان شناسایی شد، افرادی که گروه خونی آنها بمبئی است، آنتی ژن H را ندارند. جالب تر این که در کشورمان 40 نفر شناسایی شده اند که گروه خونی شان بمبئی است و در استان های فارس، اصفهان، مازندران، تهران، آذربایجان شرقی، خراسان رضوی و سیستان و بلوچستان زندگی می کنند. گروه خونی این افراد نادر است، زیرا در بین 78 میلیون ایرانی فقط 40 نفر هستند که این گروه خونی را دارند.
یکی دیگر از گروه های نادر خونی که در کشورمان شناسایی شده، چلانو نام دارد. جالب است بدانید تاکنون هشت نفر با گروه خونی چلانو در کشور شناسایی شده اند. گروه خونی RH NULL را هم باید در بین گروه های خونی نادر جای داد، زیرا در کشورمان فقط یک خواهر و برادر این گروه خونی را دارند.
مقدم می گوید: گروه خونی دیگری به نام لوترن بی منفی داریم، در کشورمان دو نفر با این گروه خونی زندگی می کنند.
این در حالی است که گروه خونی KPB منفی را باید نادرترین گروه خونی در کشورمان دانست، زیرا تا به امروز یک نفر در کشورمان وجود دارد که گروه خونی اش KPB منفی است.
تاکنون در کشورمان 711 نفر عضو بانک ملی خون های نادر شده اند. این افراد با شماره تلفن مخصوصی که در اختیار دارند، می توانند به صورت شبانه روزی با سازمان انتقال خون در تماس بوده و هرگاه نیاز به خون داشتند، مشکل خود را حل کنند.
روش شناسایی
اما عده دیگری هم هستند که در جریان یک حادثه یا بیماری رازشان برملا شده و متوجه گروه خونی نادر خود می شوند. برای نمونه مدتی قبل مرد جوانی تحت عمل آپاندیسیت قرار گرفت، اما در حین عمل به خون نیاز پیدا کرد، ولی پزشکان نتوانستند خون سازگار با او را بیابند. به همین دلیل در آزمایش تخصصی مشخص شد او جزو افرادی است که گروه خونی شان بمبئی است.
این در حالی است که سقط های مکرر در خانم ها نیز می تواند دلیلی بر گروه خونی نادر مادر باشد. مقدم ادامه می دهد: در این هنگام خون مادر نسبت به خون جنین حساس شده و جنین سقط می شود. این گروه از خانم ها از طریق متخصصان زنان و زایمان به ما معرفی می شوند.
بنابراین شناسایی این افراد خیلی مهم است، چون امکان دارد جانشان به خطر بیفتد. به همین دلیل اطلاعات آنها در بانک خون نادر سازمان انتقال خون ثبت می شود. مقدم درباره بانک خون نادر می افزاید: برنامه ملی خون های نادر از چهار سال پیش در سازمان انتقال خون به صورت منسجم و سیستماتیک شروع شده و امروزه ما با انجمن بین المللی انتقال خون در ارتباط بوده و تبادل داریم. ایران در گروه 18 کشوری است که برنامه ملی خون های نادر خود را تایید کرده است.
اتفاقی فهمیدم
هاشم ابراهیم پور، یکی از افرادی است که گروه خونی نادر دارد. او سال 87 و زمانی که در بندرعباس مشغول به کار بود، متوجه این ماجرا شد. ابراهیم پور می گوید: من هرازگاهی خون اهدا می کنم. سال 87 هم این کار را انجام دادم، اما مدتی بعد به من از طرف سازمان انتقال خون زنگ زدند. مسئولان سازمان انتقال خون بندرعباس از ابراهیم پور دعوت کردند تا به سازمان برود. به این ترتیب آنها در جلسه ای به مرد جوان گفتند که گروه خونی او با بقیه متفاوت است. ابراهیم پور می گوید: در آن جلسه توجیهی متوجه شدم گروه خونی من چلانوی منفی است و باید یکسری نکات را رعایت کنم تا با مشکل روبه رو نشوم.
ابراهیم پور تا قبل از این ماجرا تصور می کرد گروه خونی اش O مثبت است، اما در آزمایش های تخصصی سازمان انتقال خون که به صورت تصادفی روی خون های اهدا شده انجام می شود، مشخص شد واقعیت چیز دیگری است. ابراهیم پور توضیح می دهد: بعد از این که متوجه شدم گروه خونی ام چلانوی منفی است کمی درباره آن تحقیق کردم، اکنون هم دغدغه ای ندارم، زیرا می دانم در بانک ملی خون های نادر همه نوع خون وجود دارد. علاوه بر این خودم هم خون اهدا می کنم تا علاوه بر این که به دیگران کمک می شود، برای خودم هم ذخیره شود. از وقتی که ابراهیم پور متوجه شده گروه خونی او با دیگران متفاوت است، پلاک به گردنش می اندازد که روی آن مشخصات و گروه خونی اش حک شده است.
