موارد و مقدار مصرف:
الف) درمان اولیه بر علیه باسیل سل فعال به همراه سایر داروهای ضدسل.
بزرگسالان و کودکان بالای 15 سال: از راه خوراکی، یا تزریق عضلانی، مقدار mg/kg/day 5 تا mg/day 300 به صورت مقدار واحد و یا (mg 900) mg/kg 15، 3-1 بار در هفته (در صورت کمپلیانس مناسب) به مدت حداقل 6 ماه بسته به رژیم درمانی مورد نظر.
نوزادان و کودکان: mg/kg 15-10 خوراکی به صورت تک دوز (تا mg/day 300) یا mg/kg 30-20 (تا mg 900) دو بار در هفته به مدت حداقل 6 ماه بسته به رژیم درمانی مورد نظر.
ب) پیشگیری در مقابل باسیل سل در افرادی که تماس نزدیک داشته یا آزمون مثبت پوستی دارند.
بزرگسالان: از راه خوراکی، mg/kg 5 به صورت تک دوز تا mg/day 300 یا mg/kg 15 (تا mg 900) دو بار در هفته، به مدت حداقل 9 ماه مصرف می‌شود.
شیرخواران و کودکان: از راه خوراکی، مقدار mg/kg/day 15-10 تا mg/day 300 به صورت مقدار واحد یا mg/kg 30-20 (تا mg 900) دو بار در هفته به مدت حداقل 9 ماه مصرف می‌شود.
تداخل دارویی:
مصرف هر روزه الکل ممکن است خطر بروز حملات تشنجی و هپاتیت ناشی از مصرف INH را افزایش دهد.
مصرف همزمان با سیکلوسپورین خطر مسمومیت CNS، خواب آلودگی و سرگیجه ناشی از سیکلوسپورین را افزایش می‌دهد.
مهار متابولیسم و افزایش غلظت خونی ناشی از مصرف INH مسمومیت ناشی از بنزودیازپینها (دیازپام)، فنی توئین، وکاربامازپین را افزایش می‌دهد.
مصرف همزمان INH و دی سولفیرام ممکن است منجر به اختلال تعادل و حملات سایکوز شود.
مصرف همزمان با ضداسیدها جذب خوراکی INH را کاهش دهد.
مصرف همزمان با کورتیکواستروئیدها ممکن است اثربخشی INH را کاهش دهد.
به علت تولید آنزیم القاکننده توسط ریفامپین، مصرف همزمان این دارو با ریفامپین ممکن است متابولیسم INH را تسریع کرده و موجب تشکیل متابولیتهای سمّی برای کبد شود.
مصرف همزمان INH با داروهای ضدانعقادی ممکن است فعالیت ضدانعقادی را افزایش دهد.
مصرف همزمان استامینوفن باعث افزایش سمیت کبدی می‌شود.
ملاحظات اختصاصی:
مصرف ایزونیازید به عنوان پیشگیری در افراد دارای سابقه سل و بیماران مبتلا به ایدز به مدت حداقل 12 ماه توصیه می‌شود.
در صورت اشکال در رعایت زمان مصرف، مصرف دو بار در هفته دارو ممکن است مؤثر باشد. مقدار توصیه شده برای بزرگسالان mg/kg 15 دو بار در هفته از راه خوراکی تا حداکثر 900 میلی گرم است.
مصرف دارو با معده خالی جذب آن را به حداکثر می‌رساند. در صورت بروز تحریکات گوارشی می‌توان دارو را با غذا مصرف کرد.
ضداسیدهای حاوی آلومینیم یا مسهل‌ها باید یک ساعت بعد از ایزونیازید مصرف شوند.
سمیت کبدی وابسته به سن بیمار است و ممکن است باعث محدودیت مصرف دارو در موارد پروفیلاکسی گردد. مصرف الکل و یا بیماری کبدی وابسته به الکل باعث افزایش احتمالی سمیت کبدی می‌شود.
برای به حداقل رساندن مسمومیت، آزمونهای عملکرد کبد، کلیه و خون قبل و طی درمان صورت گیرند. عملکرد بینایی به طور مرتب ارزیابی شود.
بیمار از نظر بروز عوارض جانبی، بخصوص اختلال عملکرد کبدی، مسمومیت CNS، و نوریت عصب بینایی مورد مراقبت قرار گیرد و موازین ایمنی، در صورت بروز کمی فشار خون وضعیتی رعایت گردند.
INH ممکن است از تثبیت غلظت سرمی گلوکز در بیماران مبتلا به دیابت جلوگیری کند.
شواهد بهبود بیماری معمولاً 3-2 هفته بعد از شروع درمان ظاهر می‌شود.
بعضی از پزشکان تجویز خوراکی mg/kg 50 پیریدوکسین را برای جلوگیری از نوروپاتی محیطی ناشی از مصرف مقادیر زیاد INH توصیه می‌کنند. این مقدار پیریدوکسین ممکن است در بیماران در معرض خطر پیشرفت نوروپاتی محیطی (بیماران مبتلا به سوء تغذیه، دیابت و الکلیسم) مفید باشد. پیریدوکسین تا حد mg/day 200-50 برای درمان نوروپاتی ناشی از مصرف INH به کار رفته است.
از آنجایی که INH قابل دیالیز است، در بیماران تحت همودیالیز یا دالیز صفاقی، ممکن است تنظیم مقدار مصرف آن ضروری باشد.
به نظر می‌رسد مسمومیت کبدی با سن بیمار رابطه داشته باشد و ممکن است مصرف دارو را به عنوان پیشگیری محدود سازد. مصرف اتانول و سابقه بیماری کبدی ناشی از مصرف آن نیز خطر مسمومیت کبد را افزایش می‌دهد.
افزایش آنزیم‌های کبدی در 15 % موارد رخ می‌دهد که اکثراً خفیف و گذرا هستند ولی برخی تا پایان دوره درمان باقی می‌مانند.
اثر بر آزمایشهای تشخیصی:
ایزونیازید ممکن است نتایج آزمون ادراری گلوکز با استفاده از روش سولفات مس (Benedict’s reagent یا Clinitest) را تغییر دهد.
ایزونیازید می‌تواند باعث افزایش آنزیم‌های کبدی، قند، بیلی روبین و ائوزینوفیل شود و نیز می‌تواند باعث کاهش کلسیم، فسفات، هموگلوبین، هماتوکریت، گرانولوسیت و پلاکت گردد.
مکانیسم اثر:
اثر ضدسل: ایزونیازید (INH) با مداخله در ساخت DNA و چربی، از ساخت دیواره سلولی باکتری جلوگیری می‌کند. اثر متوقف کننده رشد باکتری یا باکتری کش دارو به حساسیت ارگانیسم و غلظت دارو در محل عفونت بستگی دارد. INH بر میکوباکتریوم توبرکولوزیس، میکوباکتریوم بوویس، بعضی از گونه‌های میکوباکتریوم کانزاسی مؤثر است.
در صورت استفاده INH برای درمان سل، مقاومت توسط مایکوباکتریوم توبرکولوزیس یه سرعت بروز می‌کند و معمولاً برای جلوگیری یا تأخیر در ایجاد مقاومت دارویی، همراه با داروهای ضد سل دیگر، مصرف می‌شود. با این وجود، در صورت مصرف آن برای پیشگیری، مقاومت دارویی مشکلی نخواهد بود و ایزونیازید می‌تواند به تنهایی استفاده شود.
فارماکوکینتیک:
جذب: بعد از مصرف خوراکی از دستگاه گوارش به سرعت و به طور کامل جذب می‌شود.
پخش: به طور گسترده در مایعات و بافتهای بدن، از جمله مایع آسیت، سینوویال، جنب، مایع مغزی – نخاعی (CSF)؛ ریه و سایر اعضاء، خلط و بزاق انتشار می‌یابد. از جفت عبور کرده و در شیر ترشح می‌شود و غلظت آن در هر دو قابل مقایسه با پلاسما است.
متابولیسم: عمدتاً در کبد و توسط استیلاسیون، که به صورت ژنتیکی کنترل می‌شود، غیرفعال می‌شود. سرعت متابولیسم دارو در افراد متفاوت است. تنداستیله کننده‌ها دارو را پنج برابر سریعتر از دیگران متابولیزه می‌کنند. حدود 50 درصد از سیاهان و سفیدپوستان کنداستیله کننده و بیش از 80 درصد چینیها، ژاپنیها و اسکیموها تنداستیله کننده هستند.
دفع: حدود 75 درصد از داروی مصرف شده در یک نوبت، به صورت تغییر نیافته و متابولیتهای آن طی 24 ساعت از طریق ادرار دفع می‌شود. مقداری از دارو از راه بزاق، خلط و مدفوع و شیر دفع می‌شود. نیمه عمر دفع دارو در بزرگسالان 4-1 ساعت بوده و به سرعت متابولیسم آن بستگی دارد. INH توسط دیالیز صفاقی یا همودیالیز از بدن خارج می‌شود.
موارد منع مصرف و احتیاط:
موارد منع مصرف: حساسیت مفرط شناخته شده نسبت به دارو، سابقه بیماری کبدی حاد و یا سایرآسیب‌های کبدی ناشی از داروها.
موارد احتیاط: سابقه بیماری کبدی یا کلیوی مزمن، سابقه حملات تشنجی (بخصوص در کسانی که فنی توئین مصرف می‌نمایند)، سالمندان، افرادی که بیماری کبدی شدید غیروابسته به ایزونیازید دارند، مصرف مزمن الکل.
در مصرف همزمان با داروهای ضد قند خوراکی و انسولین به علت ایجاد تداخل باعث بروز هیپرگلیسمی خواهد شد.
در مصرف همزمان با SSRIها احتمال بروز سندرم سروتونین وجود دارد.
اشکال دارویی:
Tablet: 100, 300mg
Injection: 100 mg/ml, 10ml
Tablet: (Isoniazid 75mg+Rifampin 150mg)
Tablet: Isoniazid 50mg + Pyrazinamide 300 mg + Rifampin 120mg
اطلاعات دیگر:
طبقه‌بندی فارماکولوژیک: ایزونیکوتینیک اسید هیدرازید.
طبقه‌بندی درمانی: ضد سل.
طبقه‌بندی مصرف در بارداری: رده C
نکات قابل توصیه به بیمار:
1- دوره درمان را کامل کنید.
2- بروز حساسیت مفرط و عوارض جانبی دیگر، بخصوص اختلالات بینایی و هر اثر غیرمعمول دیگر را به پزشک اطلاع دهید.
3- از مصرف الکل خودداری کنید، زیرا خطر مسمومیت شدید CNS و افزایش خطر هپاتیت وجود دارد.
4- زمان و طریقه مصرف دارو را رعایت کنید. INH را با معده خالی، حداقل یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا، مصرف کنید. در صورت بروز تحریکات گوارشی، دارو را با غذا مصرف کنید.
5- دستورات پزشک را رعایت کنید. مصرف دارو را بدون دستور پزشک قطع نکنید. به طور مرتب به پزشک مراجعه کنید.
6- INH معمولاً به مدت 18 ماه تا دوسال برای درمان سل فعال مصرف می‌شود. مدت زمان لازم برای پیشگیری 12 ماه است. در صورت ترکیب INH و ریفامپین مدت زمان لازم 9 ماه خواهد بود.
7- از قطع درمان پرهیز کنید تا از عود بیماری و انتشار عفونت جلوگیری شود.
مصرف در سالمندان: این دارو در بیماران سالخورده باید با احتیاط تجویز شود. احتمال بروز عوارض کبدی این دارو بعد از 35 سالگی افزایش می‌یابد. INH به عنوان پیشگیری در بیماران سالخورده دارای آزمون مثبت PPD ممکن است مصرف نشود، زیرا خطر مسمومیت کبدی وجود دارد.
مصرف در کودکان: شیرخواران و کودکان مقادیر بیشتر دارو را تحمل می‌کنند.
مصرف در شیردهی: ایزونیازید در شیر ترشح می‌شود. مصرف این دارو در شیردهی باید با احتیاط همراه بوده و شیرخواران را از نظر احتمال بروز مسمومیت ناشی از INH تحت نظر داشت.
عوارض جانبی:
اعصاب مرکزی: نوروپاتی محیطی، حملات تشنجی، ضعف حافظه، انسفالوپاتی سمّی، سایکوز.
چشم: نوریت عصب بینایی همراه با آتروفی.
دستگاه گوارش: تهوع، استفراغ، ناراحتی اپی گاستر.
خون: آگرانولوسیتوز، کم خونی همولیتیک، کم خونی آپلاستیک، ائوزینوفیلی، ترومبوسیتوپنی، آنمی سیدروبلاستیک.
کبد: هپاتیت، یرقان، بیلی روبینمی.
متابولیک: زیادی قند خون، اسیدوز متابولیک، کمبود پیریدوکسین، هیپوفسفاتمی، هیپوکلسمی.
سایر عوارض: سندرم روماتیسمی و سندرم شبه لوپوس اریتماتوز سیستمیک، واکنشهای ناشی از حساسیت مفرط (تب، بثورات پوستی، لنفادنوپاتی، واسکولیت)، ژنیکوماستی.
مسمومیت و درمان:
تظاهرات بالینی: علائم زودرس: تهوع، استفراغ، اختلال در تکلم، سرگیجه، تاری دید، توهمات بینایی (طی 30 دقیقه تا سه ساعت بعد از مصرف خوراکی دارو ظاهر می‌شوند). علائم مصرف بسیار زیاد دارو: تضعیف پیشرونده CNS (از عدم هوشیاری نسبی تا اغماء)، همراه با دیسترس تنفسی، حملات تشنجی مقاوم به درمان و مرگ.
درمان: شامل برقراری تهویه و کنترل حملات تشنجی با دیازپام است. پیریدوکسین با مقادیر معادل با INH مصرف می‌شود. مقدار اولیه پیریدوکسین 4-1 گرم به صورت تزریق وریدی و به دنبال آن، یک گرم هر 30 دقیقه تا مصرف کامل دارو است. بعد از کنترل حملات تشنجی، دارو را با شستشوی معده از بدن خارج کرده و با تزریق بیکربنات سدیم اسیدوز تصحیح می‌شود. با تزریق وریدی مایعات و مدرهای اسموتیک دیورز برقرار شده و در صورت لزوم می‌توان کلیرانس دارو را با همودیالیز یا دیالیز صفاقی افزایش داد.
