همانطور که می دانید شیر مادر کامل ترین تغذیه برای کودک است. اما گاهی اوقات مادران به دلایل مختلف به کودکشان شیر خشک می دهند، دلایلی از قبیل مشغله های کاری و گرفتاری و نداشتن وقت. اما آیا شیر خشک جایگزین خوبی برای شیر مادر محسوب میشود؟ آیا شیر خشک می تواند تمام نیاز های بدن کودک را پاسخگو باشد؟
شیرخشک نوعی جایگزین و غذای مکمل به شمار می رود که در زمان شیرخواری به کودک داده می شود؛ ولی هیچ غذا و شیری در دنیا نمی تواند به مفیدی شیر‌‌مادر باشد. اگر چه در سال های اخیر محققان با تلاش های خود سعی کرده اند ترکیب شیرخشک ها را هرچه بیشتر به شیر‌‌مادر نزدیک کنند؛ ولی هنوز هم نتوانسته اند شیری همانند شیر‌‌مادر بسازند.
ماهیت متفاوت شیرخشک با شیر‌‌مادر:
شیرخشک ها ۲ نوع هستند؛ شیرخشک هایی که از شیر‌‌گاو و آن هایی که از منابع گیاهی تولید می شوند. در این میان، شیرخشک هایی که از شیر‌‌گاو تولید شده اند، مناسب ترین نوع شیرخشک هستند. اصولاً شیر گاو به دلیل سنگین بودن، با داشتن ۳ تا ۴ برابر پروتئین بیشتر و ۵ تا ۷ برابر مواد معدنی بیشتر از شیر‌‌مادر، برای نوزاد بسیار دیرهضم است و ممکن است او را دچار ناراحتی های گوارشی کند؛ ولی وقتی از شیر گاو برای تولید شیرخشک استفاده می شود، ترکیبات آن تغییر می یابد و برای نوزادان قابل هضم می شود.
شیرخشک های ایجاد شده از منابع گیاهی نیز به دلیل دیرهضم بودن گیاهان توصیه نمی شوند، مگر این که به دستور پزشک، مصرف این شیرخشک ها تجویز شود. البته در این نوع شیرخشک ها هم ترکیبات گیاهان تغییراتی یافته است.
در هر صورت شیرخشک باید بسته به نیاز نوزاد انتخاب شود. در این حال شیر‌‌مادر بهترین گزینه برای تغذیه نوزاد است؛ چون ترکیبات آن با هر کودکی هماهنگ است و تمام مواد مغذی مورد نیاز نوزاد را تا سن ۴ تا ۶ ماهگی دارد؛ به طوری که تا پایان ۶ ماهگی نیازی به دادن غذا و حتی آب به نوزاد نیست و از طرفی نوزاد، مشکلی برای هضم شیر‌‌مادر ندارد و نیز شیر‌‌مادر از لحاظ پاکیزه بودن و دمای مناسب شیر‌‌برای نوزاد، مناسب ترین و مطمئن ترین نوع تغذیه است.
مادرانی که از کم بودن شیر‌‌خود شکایت دارند، باید بدانند مکیدن سینه ها توسط نوزاد، باعث ترشح بیشتر شیر می شود و این مکانیسمی طبیعی برای بیشتر شدن شیر‌‌مادر به شمار می رود.
همیشه شنیده ایم که می گویند شیر‌‌مادر می تواند از بروز برخی بیماری ها در کودک جلوگیری کند؛ در حالی که شیرخشک این اثر را ندارد. این حرف ها کاملا جنبه علمی دارند؛ به طوری که شیر‌‌مادر حدود ۳۰۰ عامل ضد بیماری دارد و نوزاد را در مقابل ابتلا به بیماری هایی چون اسهال، سرماخوردگی ها، آسم، اگزما و آلرژی محافظت می کند.
طبق آمارها، مرگ و میر نوزادانی که از شیرخشک تغذیه کرده اند بر اثر اسهال، ۱۸ برابر بیش از نوزادانی بوده است که از شیر‌‌مادر استفاده کرده اند. به علاوه شیرخشک، به دلیل چربی زیادی که دارد، رشد سریع و چاقی کودک را در پی دارد و می تواند باعث بروز ناراحتی های قلبی و عروقی در سنین بزرگسالی شود.
آن چه نباید فراموش کنید آن است که شیرخشکی را که برای نوزاد خود انتخاب می کنید، دارای ترکیبات مشخصی است که به دقت تمام در کارخانه تولید شده است. چنان چه افزودن هر نوع ماده دیگری به شیرخشک می تواند این ترکیب را به هم بزند. گاهی ممکن است مادر به آن، آب یا شیر اضافه کند که باعث به هم خوردن تعادل ترکیبات شیرخشک شده و نوزاد را دچار سوء تغذیه می کند و حتی ممکن است سلامت نوزاد را به خطر بیندازد.
راه حلی برای مادران شاغل:
شاید شما هم از آن دسته از مادرانی هستید که کمبود وقت باعث شده کمتر برای نوزاد خود زمان بگذارید و مجبور هستید به جای شیر‌‌خود به کودک تان شیرخشک دهید. گاهی این گونه مادران شکایت دارند که نمی توانند در طول روز به کودک خود شیر دهند و به ناچار از شیرخشک استفاده می کنند.
بهترین و آسان ترین راه حلی که می توان برای این دسته از مادران ارائه داد، این است که شیر خود را بدوشند و درون ظرف ریخته و در جای خنکی مانند یخچال قرار دهند تا فردی که از نوزاد نگهداری می کند، در فواصلی معین، شیر دوشیده شده را به نوزاد بدهد. حتی در این مورد هم شیر‌‌مادر به شیرخشک برتری دارد؛ چرا که شیر مادر بر خلاف شیرخشک و حتی شیر گاو که مدت زیادی در دمای اتاق نمی مانند، حدود ۸ ساعت بدون خراب شدن در دمای محیط باقی می ماند.
شیرخشک گاهی نوعی غذای مکمل حساب می شود و بیشتر برای نوزادانی تجویز می شود که به طور کافی از شیر‌‌مادر خود تغذیه نمی شوند.
بعضی از مادران به دلیل بیماری نمی توانند به نوزاد خود شیر دهند یا شیر کافی و مناسب برای تغذیه کودک شان ندارند و کودک یا اصلا از شیر‌‌مادر تغذیه نمی کند یا به طور کامل از شیر‌‌مادر سیر نمی شود.
بنابراین برای جبران این خلا ممکن است شیرخشکی مناسب با شرایط نوزاد تجویز شود. البته همیشه کافی نبودن شیر‌‌مادر نمی تواند دلیلی برای تغذیه نوزاد با شیرخشک باشد و نباید به همین راحتی فواید شیر‌‌مادر را نادیده گرفت و کودک را از مزایای آن محروم کرد.
مادرانی که از کم بودن شیر‌‌خود شکایت دارند، باید بدانند مکیدن سینه ها توسط نوزاد، باعث ترشح بیشتر شیر می شود و این مکانیسمی طبیعی برای بیشتر شدن شیر‌‌مادر به شمار می رود. حال اگر مادران به دفعات زیاد و مرتب در طول روز و شب به نوزاد خود شیر دهند، مطمئن باشند شیر‌‌کافی برای تغذیه نوزاد خود خواهند داشت. تا سن ۴ تا ۶ ماهگی نوزاد باید دست کم هر ۲ ساعت از شیر‌‌مادر تغذیه شود و فرآیند شیر‌‌دادن تا ۲ سالگی ادامه می یابد.
بهترین و آسان ترین راه حلی که می توان برای این دسته از مادران ارائه داد، این است که شیر خود را بدوشند و درون ظرف ریخته و در جای خنکی مانند یخچال قرار دهند تا فردی که از نوزاد نگهداری می کند، در فواصلی معین، شیر دوشیده شده را به نوزاد بدهد.
با عمل کردن به دستور بالا، در صورتی که باز هم شیر‌‌مادر برای سیر شدن کودک کافی نبود، مادران می توانند از شیرخشک حاوی آهن به همراه شیر خود استفاده کنند و این می تواند مکمل خوبی برای نوزادشان باشد. ولی در صورت نبود دلایل بیان شده برای استفاده از شیرخشک، هرگز از شیرخشک برای تغذیه کودک استفاده نکنید.
با وجود تمام تفاوت های بین شیرخشک با شیر‌‌مادر، باید خاطرنشان کرد که هیچ چیز نمی تواند جای شیر‌‌مادر را برای نوزاد پر کند. هنگام شیر‌‌دادن، رابطه ای که میان مادر و کودک برقرار می شود و نیز تماس بدنی و چشمی نوزاد و مادر و همچنین گوش دادن نوزاد به ضربان قلب و تنفس مادر می تواند آرامش عجیبی به وجود آورد. آرامشی که با دادن شیرخشک به نوزاد از طریق شیشه هرگز به کودک دست نمی دهد. پس با دادن شیرخشک به کودک تان او را از این رابطه ی گرم و دوست داشتنی محروم نکنید و با شیر‌‌مادر سلامت آینده ی کودک خود را تضمین کنید.
