دیابت و سکته قلبی
دیابت یک عامل خطر مهم و بزرگ برای بیماری های قلبی و سکته است. حدود 65 درصد افرادی که دیابت دارند به علت انواع مختلفی از بیماری‌های قلبی عروقی می میرند. به ویژه زنان دیابتی خطر بالایی برای مردن از بیماری‌های قلبی-عروقی و سکته ی قلبی دارند.
حدود 150 میلیون نفر در جهان و 3 میلیون نفر در ایران به بیماری دیابت مبتلا هستند. مطالعه‌ای در شهر بوشهر که توسط دکتر نبی پور و همکارانش انجام گرفت نشان داد که 9/12درصد از زنان بوشهری دیابت دارند.
آن نوع دیابتی که به طور شایع در بزرگسالان وجود دارد، دیابت نوع 2 است. در دیابت نوع 2، لوزالمعده انسولین تولید می کند، اما بدن نمی تواند به طور مناسب از آن استفاده کند و به تدریج توانایی تولید آن را از دست می دهد.
دیابت نوع 2 یک بیماری جدی است که علاوه بر افزایش خطر بیماری‌های قلبی، باعث نارسایی کلیه، کوری چشم و قطع اندام تحتانی در بزرگسالان می شود.
دیابت نوع 2 یک بیماری جدی است که علاوه بر افزایش خطر بیماری‌های قلبی، باعث نارسایی کلیه، کوری چشم و قطع اندام تحتانی در بزرگسالان می شود.
دیابت همچنین می تواند منجر به آسیب اعصاب و ایجاد اختلال در مبارزه با عفونت شود.
خطر دیابت نوع 2 بعد از 45 سالگی افزایش می یابد. اگر اضافه وزن دارید، به ویژه اگر افزایش وزن شما بیشتر در ناحیه ی قسمت میانی بدن است به احتمال زیاد، در معرض ابتلا به این بیماری هستید.
عوامل خطر دیگر شامل نداشتن تحرک بدنی و سابقه ی خانوادگی دیابت است. زنانی که طی حاملگی دیابت داشته‌اند (دیابت حاملگی) یا نوزادانی که با وزن بیش از 4 کیلوگرم متولد شده اند، در معرض خطر بالای ابتلا به دیابت نوع 2هستند.
علایم دیابت ممکن است شامل خستگی، تهوع، تکرر ادرار، تشنگی غیر معمول، کاهش وزن، تاری دید، عفونت‌های مکرر و تاخیر در بهبود زخم‌های بدن باشد.
دیابت نوع 2 به تدریج پیشرفت می کند و گاهی اوقات هیچ علامتی ندارد. حتی اگر هیچ علامتی از دیابت ندارید، در صورتی که اضافه وزن و هر یک از عوامل خطر دیابت نوع 2 را دارید، از پزشک خود بخواهید تا برای شما آزمایش قند خون بنویسد.
اگر شما دیابت دارید، کنترل سطح قند خون به پیشگیری از مشکلات احتمالی کمک می کند. به علت این که دیابت با بیماری‌های قلبی مرتبط است، کنترل و ارزیابی دیابت بایستی شامل کنترل یک سری عوامل معین باشد.
کسانی که دیابت دارند، باید فشار خون و کلسترول خود را پایین‌تر از سطح توصیه شده نگه دارند. نکشیدن سیگار، داشتن تحرک بدنی و مصرف روزانه ی آسپرین (در صورت توصیه ی پزشک) برای پیشگیری از بیماری‌های قلبی مهم هستند.
برخی از افراد دیابت ندارند، اما در معرض خطر زیادی برای ابتلا به این بیماری هستند. این افراد “مستعد دیابت” هستند. در این افراد سطوح قند خون بیشتر از میزان طبیعی است، اما هنوز وارد محدوده ی دیابت نشده است.
تحقیقات جدید نشان داده‌اند که بسیاری از افراد مستعد دیابت می توانند با ایجاد تغییر در رژیم غذایی و فعالیت بدنی از ایجاد دیابت پیشگیری کنند یا آن را به تأخیر اندازند.
احتمال سکته ی قلبی یا مغزی در افراد دیابتی 50 درصد بیشتر از کسانی است که قند خون طبیعی دارند. بنابراین بایستی توجه زیادی به کنترل یا پیشگیری فشار خون، کلسترول خون و دیگر عوامل خطر بیماری های قلبی داشته باشند.
کنترل دیابت در سه گام:
اگر دیابت دارید، برداشتن سه گام ضروری به شما کمک می کند تا آن را بهتر کنترل کنید:
گام اول: انجام آزمایش A1C
این آزمایش می‌تواند نشان دهد که در سه ماه گذشته به طور متوسط چه قدر موفق به کنترل قند خون خود شده‌اید. مطلوب آن است که مقدار این آزمایش کمتر از 7 باشد. حداقل هر شش ماه یک بار این آزمایش را انجام دهید.
گام دوم: فشار خون
توجه داشته باشید که هر چه قدر فشار خونتان بالاتر باشد، قلب برای پمپاژ خون به داخل عروق به تقلای بیشتری نیاز دارد. بهتر است هر بار که به پزشک مراجعه می کنید، از او بخواهید تا فشار شما را اندازه‌گیری کند. سعی کنید فشارخون‌تان را کمتر از 13 بر روی 8 نگه دارید.
گام سوم: کلسترول
کنترل کلسترول بد یا LDL که باعث انسداد عروق شما می شود. حداقل سالی یک بار آن را اندازه بگیرید و سعی کنید آن را کمتر از 100نگه دارید.
برای کاهش کلسترول و فشار خون می‌توانید:
– به فعالیت فیزیکی روزانه بپردازید، ورزش بهترین راه درمان دیابت نوع 2 است.
– میزان نمک ، چربی و کلسترول خصوصاً چربی اشباع شده غذایتان را تا حد امکان کاهش دهید. بهترین روغن مصرفی برای افراد دیایتی روغن زیتون است.
– غذاهای فیبردار بیشتری بخورید؛ مثل میوه ، سبزیجات ، حبوبات ، نان و غلات سبوس دار مانند جو دو سر و سبوس آن
– وزن خود را کنترل کنید.
– اگر سیگاری هستید، سیگار را ترک کنید.
– داروهای خود را به طور مرتب مصرف کنید.
– از پزشک خود بخواهید تا در صورت نیاز برای شما آسپرین تجویز کند.
– برای کنترل دیابت خود از دیگران هم کمک بخواهید.
پیشگیری از دیابت :
اگر قند خون شما بیشتر از حد طبیعی است، بیشتر احتمال دارد که به دیابت نوع 2مبتلا شوید. اما می توانید کارهایی انجام دهید که سلامتی تان را بهبود ببخشید و شروع دیابت را به تأخیر بیندازید یا از آن پیشگیری کنید.
مطالعه ی اخیر نشان داده است که بسیاری افراد مستعد دیابت که اضافه وزن دارند، به طور قابل توجهی می توانند خطر پیشرفت بیماری دیابت را با داشتن رژیم غذایی مناسب(کم چربی و کم کالری) و انجام فعالیت بدنی (حداقل 5 روز در هفته و هر بار 30 دقیقه) کاهش دهند.
نتایج تعدادی تحقیق:
* به طور کلی افرادی که با استفاده از رژیم لاغری و افزایش تحرک بدنی (معمولاً پیاده روی سریع) حدود 5 تا 7 درصد کاهش وزن (7-5 کیلوگرم) پیدا می کنند، خطر بیماری دیابت تا سه سال آینده در آنها 58 درصد کاهش می یابد.
* در افراد بالای 60 سال این تغییرات در شیوه ی زندگی خطر پیشرفت بیماری دیابت را حدود 71 درصد کاهش می‌‌دهد.
* افرادی که داروهای دیابت (متفورمین) مصرف می کنند، خطر پیشرفت بیماری را تا 31 درصد کاهش می دهند. این یافته‌ها مشخص می کند که شما می توانید اقداماتی انجام دهید که از دیابت پیش گیری کنید یا آن را به تأخیر بیندازید.
ورزش در درمان دیابت بسیار موثر است، زیرا نه تنها باعث پایین آوردن قند خون و کاهش مقاومت بدن به انسولین می شود، بلکه خطر بیماری های قلبی عروقی و نیاز به دارو در دیابت نوع 2(دیابت غیر وابسته به انسولین)را کاهش می دهد.
هنگامی که یک فرد غیر دیابتی ورزش می کند، سطح انسولین خون، تحت تأثیر افزایش هورمون های ضدانسولین (خصوصاً گلوکاگون) کاهش می یابد. به این ترتیب، افزایش مصرف گلوکز توسط ماهیچه، با افزایش تولید گلوکز توسط کبد مطابقت می یابد.
برای جلوگیری از افت قند خون در افراد دیابتی، باید غذای بیشتری قبل از ورزش، در حین یا بعد از آن مصرف کرد و یا دوز انسولین را با افزایش فعالیت ورزشی کاهش داد.
در افراد دیابتی که انسولین یا داروهای کاهنده قند خون مصرف می کنند، هیپوگلیسمی(کاهش قند خون) مشکلی است که با ورزش پیش می آید. این هیپوگلیسمی (HYPOGLYCEMIA) بیشتر بعد از ورزش اتفاق می افتد، زیرا بعد از ورزش، کبد و ماهیچه نیاز به استفاده از گلوکز برای بازسازی گلیکوژن دارد که این بازسازی 30-24 ساعت طول می کشد. برای جلوگیری از این افت قند خون یا باید غذای بیشتری قبل از ورزش یا در حین یا بعد از آن مصرف کرد و یا دوز انسولین را با افزایش فعالیت ورزشی کاهش داد.
از طرفی اگر در حالی که قند خون بیشتر از 300-250 میلی گرم در دسی لیتر است، ورزش شروع شود، هیپوگلیسمی و کتوز در اثر کمبود انسولین رخ می دهد، در این حالت ورزش باید متوقف شود.
راهنمای ورزش کردن در افراد دیابتی:
تست قند خون قبل و بعد از ورزش، به تعیین نوع برنامه ورزشی شخص دیابتی بسیار کمک می کند.
در کل به ازای هر یک ساعت ورزش، خوردن 15گرم کربوهیدرات اضافه تر قبل یا بعد از ورزش، احتیاج می شود. برای ورزش های شدیدتر، 30 گرم کربوهیدرات در هر یک ساعت ممکن است نیاز شود. ورزش با شدت متوسط و مدت کمتر از 30 دقیقه ندرتاً احتیاج به مصرف کربوهیدرات یا انسولین اضافه تر دارد، ولی با این وجود اگر قند خون کمتر از 100 میلی گرم در دسی لیتر باشد، مصرف یک وعده غذای کوچک و کم حجم لازم می شود.
اغلب برای جلوگیری از هیپوگلیسمی ، باید دوز انسولین را مطابقت داد و این تطابق بیشتر در مورد ورزشی که 60-45 دقیقه طول می کشد، اهمیت پیدا می کند. در بیشتر افراد دیابتی، کاهش متوسط (تقریباً 20-10 درصد) دوزانسولین تزریقی، برای جلوگیری از هیپوگلیسمی کافی است. برای ورزش های طولانی تر و شدیدتر کاهش بیشتری در کل دوزانسولین روزانه ممکن است نیاز شود.
بطور کلی کاهش انسولین بر حسب شدت ورزش به ترتیب زیر است:
– 10 درصد برای ورزش یا فعالیت سبک
– 20 درصد برای ورزش یا فعالیت متوسط
– 40-30 درصد برای ورزش یا فعالیت شدید
و بر حسب مدت ورزش، کاهش دوزانسولین کوتاه اثر به ترتیب زیر است:
– 30 درصد کاهش برای ورزش کمتر از یک ساعت
– 40 درصد کاهش برای ورزش 2-1 ساعته
– 50 درصد کاهش برای ورزش 3 ساعته و بیشتر
قبل از انجام ورزش، گرم کردن لازم است تا ماهیچه برای فعالیت هوازی آمادگی پیدا کند. بطور ایده آل، در یک ورزش 40-30 دقیقه ای، قسمت هوازی ورزش تقریباً 20 دقیقه باید ادامه یابد.
باید دانست که حتی 3 بار ورزش 10 دقیقه ای در طول روز به جای یک بار ورزش 30 دقیقه‌ای، هم می تواند همان اثرات مفید را داشته باشد.
در دیابت نوع 2، ورزش تا حدود زیادی باعث افزایش حساسیت سلول ها نسبت به انسولین و کاهش مقاومت به انسولین می شود و از آنجایی که این حساسیت ایجاد شده به انسولین 48 ساعت بعد از ورزش دوباره از بین می رود، تکرار ورزش در دوره های منظم برای کاهش مقاومت به انسولین در دیابت نوع 2 لازم است. ورزش همچنین از اثر هورمون های ضدانسولینی می کاهد و باعث بهبود کنترل گلوکز می شود.
انجام ورزش بعد از خوردن غذا مفید است و باعث کاهش هیپرگلیسمی(افزایش قند خون) بعد از غذا (که در دیابت نوع 2 رایج است) می باشد.
