علائم این بیماری کمی گمراه کننده بوده و ممکن است خیلی راحت متوجه آن نشوید، زیرا نشانه اش در تمام افراد یکسان نیست و در همه به یک صورت ظاهر نمی شود.
مننژیت بیماری خطرناکی است که در شروع با سرماخوردگی شباهت دارد و بیشتر در کودکان زیر پنج سال شایع است، اما این بیماری در کنار نشانه های مشابه سرماخوردگی از جمله تب، سردرد و بی حالی نشانه ای را بروز می دهد که به تشخیص سریع آن کمک می کند.
می توان برای تشخیص سریع تر مننژیت کرد، آن است که از کودک بخواهید سرش را پایین بیاورد و چانه اش را به سینه اش بچسباند؛ اگر او نتوانست این کار را انجام دهد یا با درد زیاد این کار را انجام داد به احتمال زیاد مننژیت دارد و بلافاصله باید به پزشک مراجعه کنید. در واقع هر گاه کوچک ترین احتمالی از ابتلای فرزندتان به مننژیت داشتید، باید بسرعت او را نزد پزشک ببرید.
مننژیت در نتیجه التهاب و عفونت پرده های مغزی که سراسر مغز و نخاع را احاطه کرده است، رخ می دهد. در واقع، پرده یا غشایی که روی بافت مغز و طناب نخاعی را می پوشاند و در حد فاصل بین استخوان جمجمه و مغز یا بین مهره ها و نخاع قرار می گیرد، مننژ نام دارد و به التهاب این لایه پوشاننده مننژیت می گویند. عوامل ایجادکننده این بیماری شامل ویروس ها و باکتری ها از جمله باکتری هموفیلوس آنفلوآنزا و سایر عوامل مانند قارچ ها می شود.
مراقب کودکان زیر ۵ سال باشید
افراد تا پنج سالگی بیشتر به این بیماری مبتلا می شوند. همچنین کسانی که شکستگی جمجمه دارند، افرادی که طحال برداری شده اند، افراد مبتلا به بیماری ایدز، کسانی که کاشت حلزون در گوش داشته اند و افرادی که مبتلا به سرطان هستند یا دچار عوارض بعد از پیوند مغز استخوان شده اند نیز مستعد این بیماری هستند.
کودک مبتلا به مننژیت اغلب تحریک پذیر و بی قرار است. در ابتدای بیماری ممکن است علائم سرماخوردگی در او ظاهر شود و ممکن است از غذا خوردن خودداری کند و اسهال و استفراغ و حساسیت به نور داشته باشد. حتی ممکن است دچار اختلالات رفتاری و اختلال خواب شود و در سطح پوستش نیز دانه های خونریزی دهنده کوچکی دیده شود. احتمال بروز اختلال تنفسی و تشنج نیز در برخی کودکان وجود دارد.
نشانه های مننژیت را با سرماخوردگی اشتباه نگیرید
از آنجا که در مواردی این بیماری به تدریج پیشرفت می کند و مشکلات کودک با تب و سردرد و دردهای عضلانی آغاز می شود، بسیاری این بیماری را با سرماخوردگی اشتباه می گیرند. به این علت، متخصصان بیماری های عفونی برای پیشگیری از اشتباه در تشخیص این بیماری، توجه به مدت زمان بروز علائم و شدت سردرد بیمار را ضروری می دانند. چون ممکن است کاهش هوشیاری و تشنج ناشی از ابتلا به مننژیت، فرصت کمی را برای تشخیص این بیماری ایجاد کند، بیمار باید حداکثر تا دو روز پس از شروع علائم به پزشک مراجعه کند.
وقتی مننژیت خطرناک می شود
بیماری مننژیت چرکی یا باکتریایی معمولا یک بیماری حاد با سیر پیشرفت بسیار سریع است که در بعضی موارد می تواند در عرض ۲۴ ساعت بیمار را به طرف شوک و کما و در نهایت مرگ پیش ببرد و در موارد دیگر سرعت سیر بیماری در عرض چند روز وخیم می شود.
علائم بیماری شامل برخی علائم غیراختصاصی شامل تب با درجه بالا، بی قراری و تحریک پذیری، بی اشتهایی، استفراغ های مکرر و مقاوم، سردرد و سرگیجه و یکسری علائم اختصاصی شامل سفتی گردن، درد پشت و کمر، برجسته شدن ملاج شیرخوار، فلج اعصاب مغزی، بخصوص فلج ناگهانی در ناحیه چشم و صورت و در نهایت تشنج است. البته تشنج در حدود یک سوم بیماران مبتلا به مننژیت چرکی دیده می شود. بنابراین هر کودک با تب و تشنج باید حتما از نظر احتمال وجود مننژیت چرکی از سوی پزشک معاینه شود. بعلاوه، عوارض ابتلا به مننژیت می تواند شامل کاهش شنوایی و بینایی، اختلالات یادگیری، فلج، کاهش قدرت عضلانی، عقب افتادگی ذهنی و تشنج نیز بشود. حتی ممکن است آسیب های جدی مغزی به دنبال به تعویق افتادن رسیدگی و شروع درمان بیمار رخ بدهد.
کودکان مبتلا به نقص ایمنی و آنها که جراحی کاشت حلزون انجام داده اند و تحت درمان با داروهای کاهنده توانایی سیستم ایمنی هستند یا آنها که دچار ضربه به جمجمه و شکستگی کف جمجمه یا طحال برداری شده اند باید نسبت به ابتلا به این بیماری مراقب باشند.
مننژیت درمان می شود
درمان اصلی و قطعی مننژیت با منشاء میکروبی، آنتی بیوتیک است و در صورت شک به مننژیت، پس از انجام آزمایش های لازم و حتی پیش از آماده شدن جواب آزمایش ها باید درمان با آنتی بیوتیک شروع شود.
اگر جواب آزمایش ها مشخص کند کودک مبتلا به مننژیت ویروسی شده، آنتی بیوتیک ها قطع می شود و هیچ درمان دیگری بجز مسکن لازم نیست. عفونت های ویروسی معمولا پس از پنج تا ۱۴ روز بسته به نوع ویروس خود به خود برطرف می شود، ولی اگر تشخیص مننژیت میکروبی تائید شود، مصرف آنتی بیوتیک باید ادامه پیدا کند.
پیشگیری از این بیماری چگونه ممکن است؟
واکسن هایی که به طور معمول استفاده می شود کودک را علیه بیشتر باکتری های عامل بیماری محافظت می کند، این واکسن ها در بسیاری از کشورهای دنیا کودکان را در سن کمتر از دو سال نسبت به این باکتری ها محافظت می کند، ولی در کشور ما هم اکنون این واکسن ها به کودکان تزریق نمی شود. البته راه دیگری نیز برای محافظت فرد در مقابل مننژیت باکتریال وجود دارد و آن دادن آنتی بیوتیک به کسانی است که با فرد مبتلا تماس نزدیک داشته اند، بخصوص به کودکان و بزرگسالانی که در یک خانه با وی زندگی می کنند یا افراد گروه پزشکی که در تماس نزدیک با بیمار هستند. البته تزریق واکسن مننژیت در مکان هایی که جمعیت افراد زیاد است بویژه برای حجاج و سربازان ضروری است.
