اختلال دو شخصیتی

مطلب را به اشتراک بگذارید

واژه دو شخصیتی در واقع به طبقه اختلال هویت گسستی (که قبلاً به آن اختلال شخصیت چندگانه می گفتند) اشاره دارد.

وجود این اختلال زمانی تایید می شود که نشانه های زیر در فردی دیده می شود.

۱- وجود دو یا چند شخصیت (هویت) مجزا

۲- دست کم دو تا از این شخصیت ها (هویت ها) به طور مکرر رفتار شخص را در اختیار بگیرند.

۳- ناتوانی در یادآوری اطلاعات شخصی

به عبارت دیگر می توان گفت اختلال هویت گسستی، اختلالی است که در آن یک فرد خاص، به جای یک شخصیت واحد و طبیعی دارای دو یا چند شخصیت است. به طوری که گویا چندین شخصیت در یک فرد زندگی می کند و هر کدام در مواقع متفاوتی بر فرد حاکم شده و ماهیت و رفتار وی را تعیین می کند. بیشتر اوقات این شخصیت ها کاملاً متفاوت (از نظر جنسیت، سن، زبان و فرهنگ، احساس و رفتار، نام و نام خانوادگی و…) بوده و حتی گاهی متضاد یکدیگرند. این در حالی است که معمولاً یک شخصیت اولیه وجود دارد که همان شخصیت اصلی فرد است و بقیه شخصیت ها بدل هستند.

شخصیت اصلی و شخصیت های فرعی همگی نسبت به دوره های مفقوده زمانی (دوره هایی که به یاد نمی آورند کجا بودند و چه کار می کردند) آگاهی دارند و ممکن است صدای سایر بدل ها در ذهن یکی از شخصیت ها بپیچد، هر چند این شخصیت نمی داند این صدا متعلق به کیست؟

بیمار ممکن است چیزهایی در مورد خود از دیگران بشنود که آنها را به خاطر نمی آورد. یکی از مراجعان، یک نقاشی را که امضایی با یک نام دیگر در کنار آن بود، در دفترچه یادداشت شخصی خود (که هیچ کس به غیر از خودش به آن دسترسی نداشت) نشانم داد که نمی دانست این نقاشی از کجا آمده و توسط چه کسی و در چه زمانی کشیده شده است. همچنین می گفت دکوراسیون اتاقش عوض می شود و چیزهایی را در اتاقش پیدا می کند که مال او نیست و نمی داند از کجا آمده است؟ همچنین می گفت عادت به استفاده از قفل فرمان در ماشینش ندارد اما بارها هنگامی که وارد ماشین خود شده، با کمال تعجب دیده که فرمان قفل زده شده است!

اختلال هویت گسستی (اختلال دو شخصیتی یا چند شخصیتی) معمولاً در دوران کودکی شروع می شود اما به ندرت تا قبل از بزرگسالی تشخیص داده می شود. علت دقیق ایجاد کننده این اختلال مشخص نیست اما روانشناسان، وجود آسیب های شدید و تنش زا در دوران کودکی (مانند مورد تجاوز جنسی قرار گرفتن) را در شروع این اختلال موثر می دانند. لازم به ذکر است که درمان این اختلال از طریق روان درمانی، روانکاوی و هیپنوتیزم صورت می گیرد.

پس در مجموع می توان گفت برخلاف اختلال دو قطبی که در آن سازمان شخصیتی فرد سالم است و فرد مبتلا، فقط حالت خلقی متضادی را در طی دوره هایی تجربه می کند، در اختلال دو شخصیتی، یک فرد به جای یک شخصیت واحد، دو شخصیت (یکی اصلی و دیگری فرعی) را با خود به یدک می کشد و در بیشتر اوقات خود فرد از این جریان آگاهی ندارد. گاهی شخصیت اصلی عنان اختیار رفتار فرد را در دست دارد و گاهی شخصیت فرعی این کار را انجام می دهد. به طور مثال ممکن است یکی از شخصیت ها مونث بوده و عقاید مذهبی محکمی داشته باشد در صورتی که شخصیت دیگر مردی خشن، بی قید و بند و بزهکار باشد. تنوع زیادی در شخصیت ها دیده می شود و با اینکه سوژه جذابی برای فیلمسازان و نویسندگان به شمار می رود، افراد مبتلا بسیار از این اختلال رنج می برند و نیازمند کمک حرفه ای هستند. نکته آخر جهت تشخیص اینکه، این اختلالات نباید موقتی و در اثر مصرف داروی خاص، مواد مخدر یا محرک ایجاد شده باشد.

روش تشخیص این بیماری:
با وجود این که این اختلال علایم نسبتا زیادی دارد؛ اما همه این علائم, نشانه های بیماری های دیگری از قبیل اسکیزوفرنی هستند, و برای تشخیص این اختلال سند خوبی به حساب نمی آیند، در واقع اکثر روان پزشک ها با این بیماری مشکل دارند, و افراد عادی هم نمی توانند این بیماری را تشخیص دهند، دلیل آن به زبان ساده این است که هویت های موازی فرد به شما نمی گویند «من مشکل چند شخصیتی دارم» و شخصیت ها و هویت های مختلف فرد می توانند با رفتار های مختلف اشتباه گرفته شوند, با این همه طی مدت طولانی (گاها تا هفت سال )، پزشک متخصص طی مصاحبه با بیمار می تواند آن را تشخیص دهد. بسیاری از بیماران با مشکلات انفکاک شخصیت علایمی دیگری از بیماری سایکوز را داشته که ممکن است به آن دلیل تحت درمان هم باشند. برای افسردگی، مشکلات پانیک و یا مشکلات اضطرابی که دارند.

بنا بر راهنمای تشخیصی و آماری اختلال های روانی (DSM-IV) افراد مبتلا به این بیماری, بزرگسالانی هستند که حداقل ۲ هویت یا شخصیت موازی دارند، که هر کدام از این شخصیت ها به صورت تکرار شونده کنترل فرد را در اخیتار می گیرند. فراموشی هایی دارند که دلیل آن مواد مخدر، الکل، و مشکلات دیگری از قبیل تشنج و بازی های کودکانه (در میان کودکان) نیست.

وقتی احتمال ابتلا در فرد داده شود, او به یک پزشک مراجعه میکند و پروسه ای بسیار طولانی برای تشخیص و درمان آغاز می شود. ابتدا پزشک از این که فرد به بیماریی دیگری مبتلا نیست اطمینان حاصل می کند و با پرسش های خاصی از بیمار و آشنایانش مطمئن می شود که فرد بیمار از این مشکل رنج می برد.در صورت حصول اطمینان از تشخیص بیماری، پروسه درمان آغاز می شود.

هدف این درمان این است که هویت اصلی فرد را رو بیاورد و بقیه هویت ها و شخصیت ها را بیرون کند (طوری که دیگر بر نگردند)؛ مهارت های جدیدی در فرد ایجاد کند و فرد با اتفاقات دردناک گذشته اش (که عامل بیماری هستند) کنار بیاید.

تکنیک های مختلفی برای درمان وجود دارند که برخی از آن ها در ادامه توضیح داده میشوند.

سایکوتراپی:
این نوع درمان, از تکنیک هایی استفاده میکند که فرد به کمک آنها بتواند مشکلات را ببیند و آن ها را حل کند (و در خود نریزد)

شناخت درمانی: تمرکز این تکنیک بر این است که روش تفکر تابع بودن فرد را تغییر دهند.

تجویز دارو:
درمان مستقیمی برای اختلالات گسستگی وجود ندارد, اما افرادی که مبتلا به این اختلالات هستند, از افسردگی و نگرانی هم رنج میبرند, و با دارو ها میتوان از آن ها جلوگیری کرد

درمان خانواده:
این نوع درمان, به خانواده درباره ی این اختلال اطلاعاتی میدهد, و به آنها کمک میکند که درصورت عود این بیماری آن را تشخیص دهند

درمان های خلاقیت (هنر درمانی یا موسیقی درمانی): این درمان ها به بیمار اجازه میدهند که تفکرات و احساساتش را در راه های امن تر و خلاقانه تری بروز دهد (یعنی لازم نیست برای بروز احساسات شخصیت جدیدی را رو بیاورد)

هیپنوتیزم: این تکنیک؛ از تمدد اعصاب و تمرکز استفاده میکند تا یک حالت هوشیار برای فرد ایجاد کند که با جست و جو در افکار و خاطراتی خود؛ چیز هایی که از خود آگاه خود پنهان میکرده اند را بیابند.

آمده است که اولین مورد اختلال چند شخصیتی در قرن پانزدهم و توسط پاراسلسوس گزارش شد.

اختلال چند شخصیتی در فیلم ها و کتاب ها:
از این اختلال در فیلم ها و کتاب ها و … بسیار استفاده شده, در واقع این موضوع کلیشه ای برای داستان هایست که قهرمان و ضدقهرمان داستان یک نفرند.

به عنوان مثال:

فیلم سینمای Secret Window با بازی درخشان جانی دپ که داستان نویسنده ای است توانا که بیماری چند شخصیتی دارد.

فیلم روانی اثر آلفرد هیچکاک هم در مورد این چنین بیماری فیلم ساخته است.