پروستات غده ای است که در گردن مثانه مردان قرار دارد. این غده قسمتی از دستگاه تناسلی مردان محسوب می شود. اندازه آن تقریبا معادل یک گردوست ولی در بیشتر مردان در میانسالی بزرگ می شود.
بزرگ شدن غده خطری ندارد و جزو فیزیولوژیک بدن به حساب می آید، اما گاهی بزرگ شدن آن، فرد را با مشکلاتی مواجه می کند که بناچار او را روانه مطب یا کلینیک پزشکان می کند در این خصوص با دکتر حسین کرمی، فوق تخصص کلیه و مجاری ادرار و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران صحبت کردیم.
بسیاری از آقایان می گویند من پروستات دارم. این جمله اشتباه است. زیرا همه مردان از بدو تولد دارای این غده هستند. عملکرد این غده به نقش هورمونی اش مربوط است. این غده حاوی ترشحات مایعی است که اسپرم ها در آن شناورند و به مرحله بلوغ می رسند. بلوغ اسپرم برای لقاح ضروری است.
چرا مردان بسیاری به بیماری های پروستات مبتلا می شوند؟
بیماری های پروستات را می توان به سه دسته تقسیم کرد: مورد اول بیماری التهابی یا تورم پروستات است. این بیماری را بیشتر در مردان جوانی که از نظر جنسی فعال هستند زیاد مشاهده می کنیم. علت آن هم وجود باکتری هایی است که هنگام مقاربت از راه مجاری ادرار وارد غده پروستات می شود و آن را ملتهب می کند و به تورم آن می انجامد. بیماران با شکایت درد کمر و درد در ناحیه تناسلی و زیر بیضه ها به پزشک مراجعه می کنند. همراه با این علائم عدم دفع ادرار نسبی را داریم. یعنی بیمار حس می کند نمی تواند بخوبی ادرارش را تخلیه کند و بعد از دستشویی همچنان احساس می کند مثانه اش پر است. ورم التهابی پروستات بیشتر در کسانی است که تقید اخلاقی کمتری داشته و ارتباطات جنسی متعددی با افراد متخلف دارند.
اما ورم پروستات همیشه به دلیل ورود باکتری به این غده نیست. مثلا کسی که سیستم ایمنی اش ضعیف شده نیز ممکن است دچار این التهاب و تورم شود. پروستات غده ای است که اگر متورم شود شاید بسختی بتوان ورم ایجادشده را درمان کرد بخصوص وقتی که بیماری سیر مزمن هم پیدا کند.
دومین بیماری، بزرگی پروستات است؛ ولی این افزایش حجم به صورت خوش خیم است. آنچه باعث افزایش حجم پروستات می شود، هورمون تستسترون مردانه است. بزرگی پروستات دارای علامت است و بیماران دو نشانه واضح دارند؛ انسداد مجرای ادرار و تحریک پذیر شدن غده. فرد به شکل قطره قطره و با زور زدن ادرار می کند. گاه نیز مجرا بسته می شود و احتباس ادراری پیش می آید. علائم تحریکی نیز به این صورت است که فرد مدام دستشویی می رود و سوزش ادراری مزمن و تکرر ادراری وجود دارد. گاه بیماران به دلیل نرفتن به دستشویی چنان درد می کشند که حتما باید برای تخلیه مثانه از سوند ادراری استفاده شود.
به نظر شما مردان چگونه می توانند از این بزرگی خوش خیم ولی عذاب آور جلوگیری کنند؟
هیچ راهی برای پیشگیری وجود ندارد. بزرگی پروستات مانند سفید شدن موهاست. همانطور که نمی توان از سفید شدن موها جلوگیری کرد، بزرگی پروستات نیز قابل پیشگیری نیست و مردان بعد از پنجاه سالگی به درجاتی از آن مبتلا می شوند. پس سن یکی از مهم ترین عوامل است.
مردان چگونه متوجه این مشکل می شوند و چه کاری باید انجام دهند؟
بزرگی های مشکل دار علامت دار است و اولین علامت اختلال در دفع ادرار به شکل ادرار قطره ای است. بیمار ممکن است به شکل دو شاخه ادرار کند. شب ها چند بار از خواب بیدار شده و به دستشویی برود. در این موقع بیمار نمی تواند خوددرمانی کند و حتما باید به پزشک مراجعه نماید. در علامت های خفیف، داروهایی برای شل کردن عضلات تجویز می شود. پروستات بعد از بزرگ شدن دیگر کوچک نمی شود. بنابر این بیماران دیگر نمی توانند سلامت اولیه خود را به دست آورند. تا به حال نیز هیچ دارویی برای این دسته از بیماران کشف نشده است.
آیا ممکن است بیماران با دارو بهبود نیابند؟
بله همه بیماران به درمان های دارویی پاسخ نمی دهند و باید جراحی شوند. اگر همزمان داخل مثانه سنگ وجود داشته باشد یا وزن غده پروستات بیش از ۶۰ گرم باشد، عمل جراحی باز انجام می شود. برای بهبود بیمار، قسمتی از پروستات که بزرگ شده است برداشته می شود. اما وزن کمتر از ۶۰ گرم را دیگر جراحی باز نمی کنند. بهترین روش در این مواقع آندوسکوپی است. این روش سرپایی و بسیار راحت است.
آیا ممکن است همه پروستات در عمل جراحی برداشته شود؟
یکی از شایع ترین سرطان های مردان بالای ۵۰ سال، سرطان پروستات است. سرطان پروستات در اثر سن بالای (۶۰ سال) ، ارث (افرادی که پدر، برادر و عمویشان مبتلا به سرطان پروستات هستند احتمال ابتلاشان چهار تا پنج برابر بیش از افراد عادی است) ، رژیم غذایی بد (رژیم روغنی و پرچرب) و استعمال دخانیات به وجود می آید. در مواردی که سلول های سرطانی دیده شوند پروستات باید به طور کامل برداشته شود.
سرطان پروستات هم مانند بزرگی پروستات علامت دار است؟
برخلاف التهاب پروستات یا بزرگی پروستات، سرطان کاملا بی سر و صدا و بی علامت است. فقط با معاینه انگشتی از سوی پزشک و آزمایش تخصصی به نام پی اس ای می توان به وجود بیماری پی برد. بنابر این افراد در معرض خطر یعنی مردان بالای ۵۰ سال بخصوص کسانی که در خانواده شان سرطان پروستات دیده شده لازم است هر شش ماه تا یک سال یکبار این آزمایش را انجام دهند.
آزمایش پی اس آی چیست؟
این آزمایش بسیار کمک کننده است. وقتی سلول های سرطانی در پروستات شروع به تکثیر و فعالیت می کنند، سطح پی اس آی خون بتدریج افزایش می یابد. افزایش پی اس ای پیش رونده در خون نشانه سرطان پروستات است. پی اس ای طبیعی مرد باید کمتر از ۴ باشد. اما در فردی اگر مشاهده کنیم از یک به ۲ رسیده و بتدریج در حال بیشتر شدن است، علامت خوبی نیست و حتما باید به آن مشکوک شد و بررسی شود. مردان با پی اس آی بالای ۴ حتما باید معاینه شوند و در صورت لزوم نمونه برداری یا بیوپسی نیز کمک کننده است.
آیا می توان سرطان پروستات را کنترل کرد؟
خوشبختانه در صورتی که بیمار در مراحل ابتدایی پیدایش باشد، براحتی با عمل جراحی کنترل می شود. در مراحل پیشرفته هم سرطان پروستات به درمان های دارویی پاسخ خوبی می دهد. البته قدرت تهاجم سرطان مهم است و گاه دیده می شود سلول ها بسرعت به نقاط دیگری از بدن دست اندازی می کنند.
