خستگی،ترس و هیجان موجب یبوست میشود
خستگی، نگرانی، اضطراب، هیجان و ترس موجب عدم تعادل سیستم عصبی و در نهایت بروز یبوست میشود و به طور کلی هر نوع ناراحتیهای جسمی و روانی، وضعیت روده و معده را مختل میکنند.
در طب سنتی حفظ تندرستی یکی از مهمترین اصول است، حفظ تندرستی در درجه اول اهمیت بوده و درمان بیماری وظیفه پزشک است.
در آموزههای طب سنتی ایران رعایت 6 اصل به حفظ سلامتی کمک میکند که اگر این اصول در حالت اعتدال باشد موجب حفظ سلامتی میشود، در غیر این صورت زمینه بروز بیماریها را فراهم میکند که این 6 اصل عبارت از آب و هوا، حرکت و سکون، خواب و بیداری، خوردنیها و آشامیدنیها، استفراغ و احتباس و اعراض نفسانی است.
غذا در حفظ سلامتی انسان بسیار اهمیت دارد، افراد باید متناسب با مزاجشان غذا را مصرف کنند، غذا ماده مصرفی سوخت و ساز بدن است که بر اعضای بدن تأثیر میگذارد و توجه به کیفیت مزاجی بر جسم و روان شخص تأثیرگذار است.
یبوست در طب سنتی ایران بر اثر کند شدن پیشروی مواد دفعی در روده بزرگ ایجاد شده که موجب تأخیر در تخلیه آنها میشود؛ در این حالت مدفوع سفت میشود که دفع این مواد با اشکال روبهرو شده و نیاز به تلاش زیاد دارد البته تغییر در کاهش تعداد دفعات اجابت مزاج میتواند یبوست تلقی شود.
به گفته وی، علائمی مانند احساس پری در مقعد، احساس نفخ و گاز، احساس به نیاز دفع فوری مدفوع اما عدم توانایی در دفع کامل، درد شکم و گرفتگی عضلات آن، تهوع، زبان باردار، بوی بد دهان، خستگی، بیحالی، التهاب و زرد شدن رنگ صورت و بداخلاقی از علائمی است که همراه با یبوست در فرد ایجاد میشود.
یبوست بر اثر عادات ناپسند بروز پیدا میکند و افرادی هستند که در برابر واکنش سیستم مقعدی برای دفع مدفوع مقاومت میکنند و آگاهانه دفع مدفوع را به بعد موکول کرده که این امر موجب ضعف تدریجی میشود البته عادات ناپسند در دوران کودکی ایجاد میشود به عنوان مثال برخی از کودکان به علت بازی، دستشویی رفتن را به تأخیر میاندازند یا اگر در سنین بلوغ اتفاق بیفتد به علت فشارهای فکری است که رفتن به دستشویی را به تأخیر میاندازد.
برخی انواع یبوستها اتفاقی است که برخی از مسائل مانند بارداری میتواند موجب این یبوستها شود، در بارداری افزایش ترشح هورمون پروژسترون حرکات عضلانی اعضای بدن را مختل و ضعیف میکند که موجب ایجاد یبوست میشود.
برخی یبوستها به دلیل مسافرت، به هم خوردن ساعات صرف غذا و تغییر آب و هواست و بیماران بستریشده در بیمارستانها به علت اینکه فعالیت کمی دارند، دچار یبوست میشوند.
برخی یبوستها به دلیل بیتحرکی است که کمبود تمرینات فیزیکی موجب ضعف کامل عضلات شکم میشود، در نتیجه عدم توانایی انقباض برای به جلو فرستادن مواد دفعی ایجاد میشود.
برخی یبوستها به دلیل نارسایی صفراوی است، فعالیتهای روده وابستگی شدید به ترشحات صفرا دارد و میتوان گفت صفرا یکی از مواردی است که کارهای روده را به خوبی انجام میدهد.
صفرا حرکات دودی روده که باعث پیشروی مدفوع به جلو میشود را تحریک میکند، صفرا مانند صابون مخاط را لغزنده میکند و عبور مواد دفعی را در روده سرعت میبخشد.
در این بیماری ماده بیرون ریختنی یا همان مدفوع با سختی و درد خارج شده و ممکن است مدتها در راست روده باقی بماند که به علت بیماری سردی مزاج کلون است.
در طب سنتی ایران، به دفع مدفوع کمتر از سه بار در روز یبوست میگویند البته این تعریف عمومیت ندارد و ممکن است که برای برخیها دفع مدفوع یک یا دو بار هم طبیعی باشد ولی به طورکلی دفع مدفوع روزانه ۳ بار ایدهآل است. به عنوان مثال اگر افراد سوداوی، روزی یک بار هم دفع داشته باشند خوب است، ولی در افراد دموی اگر یک بار در شبانهروز دفع داشته باشند، یبوست محسوب میشود.
یبوست بر دو نوع طول کشنده یا عصبی است، در نوع طولکشنده برای چند روز زمان اجابت طول میکشد، ولی در نوع یبوست عصبی شخص هر روز اجابت مزاج دارد ولی مقدار آن کم است.
مصرف مواد غذایی ملین و مسهل میتواند در درمان یبوست کمک کند ولی کسانی که یبوست مزاج از نوع عصبی دارند، مصرف داروهای آرامبخش مانند سنبلالطیب و بابونه میتواند مؤثر باشد.
برای خروج مادهای که باعث بیماری در بدن شده است داروهایی به کار میرود که موجب نضج یا حل شدن آن ماده میشود، به عنوان مثال اگر زیادی صفرا موجب بروز بیماری شود، داروهای حلکنندهای به بیمار میدهند.
برخی از منضجها گیاهی هستند مانند ترکیب خاکشیر، ترنجبین و برخی دیگر حالت غذایی دارد مانند رژیم آش آبغوره و برخی دیگر از نوع میوه است، مانند رژیم انگور.
منضج در بدن مواد را لزج کرده، غذاهای رقیق را غلیظ و غذاهای غلیظ را رقیق میکند. منضج یا حلکننده صفرا، ریشه کاسنی، گل ختمی، گل بنفشه، عناب، تمبرهندی، اسفرزه و نارنج است، منضج یا حل کننده خلط بلغم، بادیان، مویز، دارچین، انجیر، اسطوخودوس و بذر شنبلیله است و منضج یا حل کننده خلط سودا، بادرنجهبویه، ریشه کاسنی، شاتره، اسطوخوتوس، آفتیمون، زرشک، کشمکش و انجیر است.