آسم اختلالی است که در آن گاهی تنفس مشکل می شود و تنگی نفس به صورت متناوب رخ می دهد.
علائم و شدت بیماری آسم در افراد مختلف متفاوت است. برخی افراد مبتلا به آسم سرفه، خس خس سینه و تنگی نفس را تقریباً هر روز دارند.برخی دیگر در فواصل بین حملات تنگی نفس علامتی ندارند.
برخی از ورزشکاران حرفه ای مبتلا به آسم هستند و طی ورزش شدید کمی احساس تنگی نفس می کنند، در حالی که برخی افراد حین ورزش معمولی دچار حمله شدید آسم شده و نیاز به درمان اورژانسی پیدا می کنند. به هر حال همه ی مبتلایان به آسم در این نکته مشترک هستند که مجاری هوایی در آنها به صورت غیر طبیعی متناوباً تنگ می شود.
بیشترین موارد آسم در حوالی پنج سالگی تشخیص داده می شود به همین دلیل بیشتر افراد تصور می کنند که آسم بیماری کودکان است. اما احتمال کمی نیز وجود دارد که افراد در سنین مختلف دچار این بیماری آسم شوند. برخی مطالعات بیان می کنند که احتمالاً ابتلا به عفونتهای تنفسی در کودکی احتمال ابتلا به آسم را کاهش می دهد.
به همین دلیل این بیماری در جوامع پیشرفته بیشتر از کشورهای در حال توسعه دیده می شود. اگر شما یک فرد بالغ مبتلا به آسم هستید احتمالاً بیماری را از مدتها قبل داشته و خواهید داشت. هنوز مشخص نیست که چرا بیشتر کودکان مبتلا به آسم معمولاً در حوالی سنین بلوغ خوب می شوند و اگر بیماری آسم در این سنین خوب نشود احتمالاً برای همیشه باقی خواهد ماند. اما شرایط بیماری را می توان به خوبی اداره کرد. اگر آسم به خوبی کنترل شود علائم بروز نمی کنند و می توان یک زندگی معمولی و مفید داشت.
آسم چگونه ایجاد می شود؟
در بیشتر موارد آسم در اثر تنگ شدن موقتی و برگشت پذیر مجاری هوایی ایجاد می شود. ولی در برخی افراد التهاب مجاری تنفسی در اثر آسم منجر به تغییرات دائمی می شود. مجاری تنفسی آسیب می بینند و به صورت برگشت ناپذیرو تنگ باقی می مانند.
در اثر این تغییر ظرفیت تنفسی کاهش می یابد. ممکن است سرفه و خس خس سینه در شرایط عادی وجود نداشته باشند ولی تستهای تنفسی کاهش توانایی ریه در خروج هوا را نشان می دهند. اگر باریک شدن مجاری تنفسی شدید باشد، حتی فعالیتهای ساده مانند بالا رفتن از پله ها ممکن است موجب تنگی نفس شود.
تغییرات دائمی راههای هوایی فقط در برخی افراد مبتلا به آسم رخ می دهد. ممکن است شدید بودن بیماری آسم، طولانی بودن مدت ابتلا و عدم درمان آسم با داروهای ضد التهابی علت آن باشد. برخی مطالعات نشان می دهند که در افرادی که آسم خفیف دارند احتمال آسیب دائمی و کاهش عملکرد ریه کمتر است.
علایم و عوارض:
خس خس قابل شنیدن، افزایش ضربان قلب، سیانوز، کاهش فشار خون، اضطراب، ادم ریه، دِهیتدراتاسیون و سرفه ی خشک و سخت.
در صورت عدم درمان آسم، این بیماری می تواند به آسم مقاوم تبدیل شود که فرد را نیازمند بستری شدن در بیمارستان کرده و زندگی وی را به خطر می اندازد.
آغاز حمله آسم:
علت واکنشهای راههای هوایی در افراد مبتلا به آسم این است که راههای هوایی در این افراد بسیار حساس است. هنگامی که راههای هوایی با محرکهای خاصی برخورد پیدا کنند بلافاصله واکنش نشان می دهند و تنگ می شوند. در این صورت حمله آسم رخ می دهد. محرک حمله آسم می تواند هوای سرد، گرد و غبار همراه حیوانات خانگی، و جانداران میکروسکوپی مانند مایت که اکثرا در گرد و غبار لوازم منزل وجود دارد باشد. این عوامل موجب آغاز حمله آسم می شوند.
تشخیص:
تنگ شدن مجاری تنفسی و تنگی نفس که چند دقیقه، چند ساعت و حتی چند روز طول می کشد می تواند نشان دهنده آسم باشد. حالت متغیر بیماری به تشخیص آن از سایر بیماریهای ریوی مانند برونشیت مزمن و آمفیزم کمک می کند. تستهایی نیز وجود دارند که به تشخیص بهتر کمک می کنند.
درمان:
درمان آسم بر اساس دو روند گفته شده صورت می گیرد. یکسری از داروها باعث شل شدن عضلات دیواره راههای هوایی می شوند. برخی دیگر از التهاب مجاری هوایی جلوگیری می کنند و یا باعث کاهش یافتن التهاب می شوند.
داروهایی نیز هستند که هر دو کار را با هم انجام می دهند. با کنترل دقیق بیماری آسم می توان زندگی موثر و مفیدی داشت. اگر مبتلا به آسم هستید، احتمال تنگ شدن راههای هوایی همواره وجود دارد. تنگی متناوب راههای هوایی منجر به آسیب دائمی می شود. با دوری از عوامل محرک و به کار گیری درمان مناسب تحت نظر پزشک می توان آسم را کنترل کرد. درک مکانیسم بیماری به اندازه درمان در اداره بیماری اهمیت دارد.
توصیه های تغذیه ای برای بیماران مبتلا به آسم:
* از دریافت وعده های غذایی پُرحجم اجتناب کنید. افزایش حجم معده می تواند باعث تشدید حملات آسم شود.
* به منظور رقیق شدن ترشحات، آب و مایعات بیشتری مصرف کنید.
* مصرف مواد غذایی غنی از ویتامین های B6,A و روی را افزایش دهید.
* ویتامین C به دلیل دارا بودن خاصیت آنتی اکسیدانی نقش مهمی در بهبود عملکرد ریه های دارد. بنابراین، مقادیر بیشتری کلم بروکلی، گریپ فروت، پرتقال، فلفل شیرین، کیوی، آب گوجه فرنگی و گل کلم مصرف کنید.
مواد غذایی فوق را بر اساس گروه خونی خود تنظیم نمایید.به عنوان مثال : مصرف گوجه فرنگی در دارندگان گروه خون A و B آلرژی زا است.
* برخی مواد غذایی از قبیل سیب، پیاز، مرکبات و توت ها به علت وجود ماده ای به نام کوئرستین، در تنظیم فعالیت سیستم ایمنی بدن نقش دارند. سعی کنید در طول هفته، پنج بار یا بیشتر از این مواد استفاده کنید.
* منابع غذایی حاوی ویتامین E مانند مغزها را بیشتر مصرف کنید.
* در صورتی که مبتلا به آسم آلرژیک هستید، غذاهای آلرژی زا را حذف کنید. فقط 4 درصد مبتلایان به آسم، دچار آلرژی غذایی هستند. غذاهایی که باید از رژیم غذایی این افراد (البته بسته به این که به کدام یک حساس هستند) حذف شوند، عبارت هستند از: شیر، تخم مرغ، غذاهای دریایی و ماهی.البته حذف غذا های آلرژی زا میبایست حتما بر اساس خون فرد صورت پذیرد زیرا برخی غذاها می توانند برای دسته ای افراد ایجاد آلرژی و برای دسته ای دیگر ضد آلرژی باشد.
بهتر است سولفیت ها نیز با احتیاط مصرف شوند. سالیسیلات ها به ندرت مشکل زا هستند، اما در 2 درصد بیماران، آسم را تشدید می کنند.
* مصرف اسیدهای چرب امگا 3 مفید است. گردو و ماهی از منابع خوب این اسیدهای چرب می باشند. البته در صورت ابتلا به آلرژی غذایی به ماهی، مصرف ماهی باید از رژیم حذف شود.
– کافئین از طریق شل کردن ماهیچه ها، مجاری هوایی را باز می کند. مصرف 2 تا 3 لیوان چای سبز در روز می تواند برای بزرگسالان مفید باشد.
حتما دقت داشته باشید پیروی از رژیم غذایی مناسب گروه خون به سادگی باعث بهبود آلژی میشود.
پیشگیری آسم کودکان:
چون حملات آسم کودکان برعکس آسم بزرگسالان 80 درصد با ورود آلرژن از خارج به بدن کودک مستعد بروز می کند برای پیشگیری باید عوامل را بشناسیم و از آنها اجتناب کنیم.
درمان آسم در کودکان:
کودکان مبتلا به آسم،مانند افراد بالغ آسمی،باید یک پزشک را برای درمان آسمشان انتخاب کنند.درمان شامل تست حساسیت،یافتن راههای کاهش مواجهه با موادی که آسم را ایجاد می کنند،و دریافت دارو می باشد.
کودکان کم سن به کمک والدین و سایر افراد خانواده برای کنترل آسمشان نیاز خواهند داشت.کودکان بزرگتر میتوانند یاد گیرند از خودشان مراقبت کنند و برنامه خود-درمانی شان را با نظارت کمتر انجام دهند.
داروهای آسم برای اطفال شبیه انواعی است که بالغین مصرف می کنند،ولی مقادیر کمتر است.اطفال مبتلا به آسم ممکن است به یک اسپری زوداثر(یا”رهابخش”) برای حمله ها و درمان روزانه برای کنترل آسم شان نیازمند باشند.کودکان با آسم متوسط یا شدید باید استفاده از یک پیک فلومتر را جهت کمک به کنترل کردن آسمشان یاد بگیرند.استفاده از یک پیک فلو متر می تواند بسیار مفید باشد،زیرا کودکان اغلب برای توصیف علائم خود مشکل دارند.
والدین باید نسبت به علائم احتمالی آسم در اطفال ،مانند سرفه شبانه،سرماخوردگی مکرر،خس خس،یا سایر مسائل تنفسی هوشیار باشند.اگر حدس می زنید کودک شما آسم دارد، یا آسم کودکتان خوب کنترل نشده است، طفلتان را برای معاینه و آزمایش به دکتر ببرید.
پزشکتان داروهایی بر اساس علائم و نتایج آزمایش برای کودکتان انتخاب می کند. اگر کودکتان آسم دارد،نیاز دارید برای پیگیری مرتب و اطمینان از اینکه کودکتان داروها را صحیح مصرف می کند به دکتر مراجعه کنید.
