سیفلیس یک بیماری منتقله از راه جنسی است که توسط باکتری تروپونما پالیدوم ایجاد می شود. این بیماری مقلد بزرگ نامیده می شود چون دارای بسیاری از علائم و نشانه هاست که افتراق آنرا از بیماریهای دیگر مشکل می سازد.
شیوع سیفلیس چقدر است؟
شیوع سیفلیس در زنان رو به کاهش است و در کل شیوع در مردان 3.5 برابر زنان است.
به علت رابطه جنسی مرد با مرد در سالهای اخیر شاهد افزایش شیوع سیفلیس در این افراد بوده ایم.
چگونه اشخاص به سیفلیس مبتلا می شوند؟
سیفلیس در اثر تماس مستقیم با یک زخم سیفلیس از شخص مبتلا به شخص سالم منتقل می شود. زخمها اغلب در ناحیه تناسلی خارجی، واژن، مقعد یا در داخل مجرای مقعدی ایجاد می شوند. زخمها همچنین می تواند در داخل دهان یا روی لبها ایجاد شود. انتقال باکتری از طریق رابطه جنسی واژینال، مقعدی یا دهانی صورت می گیرد. زنان حامله می توانند بیماری را به جنین خود منتقل کنند. سیفلیس از طریق نشستن روی توالت فرنگی، دستگیره در، استخر، وان، لباس مشترک و ظرف غذا منتقل نمی شود.
علائم و نشانه های سیفلیس در بالغین چیست؟
خیلی از افراد تا سالها بدون علامت می مانند، اگرچه در صورت عدم درمان همچنان احتمال بروز عوارض تاخیری وجود دارد. با وجود اینکه انتقال از زخمهای شخص دچار بیماری مرحله اول یا دوم رخ می دهد، اما بسیاری از زخمها تشخیص داده نمی شوند. اکثر موارد انتقال از اشخاصی رخ می دهد که از عفونت خودآگاه نیستند.
سیفلیس مرحله اول
مرحله اول سیفلیس معمولاً با یک زخم منفرد که شانکر نامیده می شود، شناخته می شود اما ممکن است زخمها متعدد باشند. زمان بین عفونت و شروع علائم اولیه ممکن است بین 90-10 روز طول بکشد (به طور متوسط 21 روز) زخم شانکر معمولاً سفت، گرد، کوچک و بدون درد است. این زخم درهر نقطه ای از بدن مانند ناحیه تناسلی، مقعد، دهان و یا ناحیه ای که باکتری وارد آن شده است، ایجاد می گردد. شانکر بین 6-3 هفته باقی می ماند و سپس بدون درمان بهبود پیدا می کند.
نباید این تصور غلط برای بیمار پیش آید که دیگر نیازی به درمان ندارد چرا که اگر درمان مناسب صورت نگیرد، سیفلیس وارد مرحله دوم می شود.
سیفلیس مرحله دوم
ضایعه پوستی مشخصه بیماری می تواند به صورت ضایعات قرمز یا قرمز – قهوه ای کف دست و پاها پدیدار شود این ضایعات همانند شانکر بسیار مسری هستندو حدود 4 تا 6 هفته بعد از عفونت اولیه ایجاد می گردد و افراد سالم با تماس مبتلاء می شوند. ممکن است ضایعات پوستی با نماهای متفاوت و مشابه سایر بیماریهای پوستی در جاهای مختلف بدن با سایز به طور متوسط 2 سانتی متر ایجاد شود. گاهی اوقات ضایعات پوستی بیماری به قدری خفیف است که فرد متوجه آن نمی شود.
سایر علائم این مرحله شامل:
تب
تورم غدد لنفاوی، گلودرد
ریزش موی تکه ای (به خصوص در ناحیه ابرو و مژه ها)
سردرد، بیقراری
کاهش وزن
درد عضلانی و احساس خستگی مفرط در تمام بدن.
علائم و نشانه های سیفلیس مرحله دوم با درمان یا بدون آن برطرف می شود اما در صورت عدم درمان عفونت به سمت مرحله آخر بیماری پیشرفت می کند
مرحله پنهانی سیفلیس:
در این مرحله به طور موقت علائم بیماری ناپدید می گردد ولی بیماری همچنان وجود دارد این مدت ممکن است بین 5 تا 20 سال طول بکشد.
سیفلیس مرحله آخر
مرحله آخر بیماری وقتی شروع می شود که عفونت درمان نشود، بیماری همچنان در بدن فرد می ماند حتی اگر علامتی نداشته باشد. در مراحل آخر سیفلیس، آسیب به ارگانهای داخلی از قبیل مغز، اعصاب، چشم، قلب، عروق خونی، کبد، استخوانها و مفاصل رخ می دهد. این آسیب می تواند سالها بعد خود را نشان دهد. علائم مرحله آخر سیفلیس شامل اختلال در هماهنگی حرکت، فلج، بی حسی، کوری تدریجی و دمانس (فراموشی) می باشد. علائم می تواند به قدری شدید باشد که منجر به مرگ شود.
چگونه سیفلیس یک خانم حامله و نوزادش را درگیر می کند؟
باکتری مولد سیفلیس طی حاملگی می تواند مادر و جنین او را آلوده کند. بر اساس اینکه خانم حامله چه مدتی مبتلا به عفونت باشد ممکن است منجر به نوزاد مرده یا مرگ نوزاد طی مدت کوتاهی بعد از تولد شود. نوزاد مبتلا می تواند بدون علامت باشد. اگر نوزاد بلافاصله درمان نشود، طی چند هفته درگیر اختلالات جدی می شود. نوزاد درمان نشده ممکن است دچار تاخیر رشد و نمو، تشنج و یا حتی مرگ شود
تشخیص و درمان
سیفلیس چگونه تشخیص داده می شود؟
بعضی از پزشکان سیفلیس را از طریق بررسی شانکر (زخم عفونی) بوسیله میکروسکوپ دارک فیلد تشخیص می دهند. اگر باکتری عامل سیفلیس در زخم موجود باشد، زیر میکروسکوپ دیده می شود.
آزمایش خون یک راه دیگر تشخیص فرد بیمار می باشد. مدت کوتاهی بعد از عفونت، بدن آنتی بادی علیه سیفلیس می سازد که توسط یک تست خونی دقیق، بی خطر و کم هزینه تشخیص داده می شود. ماهها تا سالها بعد از درمان موفق بیماری یک سطح پایین آنتی بادی در خون وجود دارد.
از آنجاییکه سیفلیس درمان نشده در خانم حامله می تواند نوزادش را از بین ببرد، هر خانم حامله ای بایستی تست خونی برای سیفلیس بدهد.
رابطه بین سیفلیس و ایدز چیست؟
زخمهای تناسلی سیفلیس (شانکر) انتقال و ابتلا به عفونت ایدز را از طریق جنسی تسهیل می کند. زخمهای سیفلیس به راحتی خونریزی می کند و وقتی که حین مقاربت با مخاط دهانی یا مقعدی تماس پیدا می کند، استعداد ابتلا به ایدز را افزایش می دهد. ابتلا به سایر عفونتهای منتقله از راه جنسی یک عامل مستعد کننده دیگر برای عفونت ایدز است.
درمان سیفلیس چیست؟
درمان سیفلیس در مراحل ابتدایی آن بسیار بسیار آسان است. تزریق عضلانی یک دوز پنی سیلین درمان شخصی است که برای کمتر از یکسال مبتلا به سیفلیس بوده است. دوزهای اضافی برای شخصی که بیش از یک سال مبتلا به بیماری بوده است، مورد نیاز می باشد. برای فردی که نسبت به پنی سیلین حساسیت دارد، آنتی بیوتیکهای جایگزین به کار می رود. درمان، باکتری مولد سیفلیس را از بین می برد و از ایجاد آسیبهای جدید جلوگیری می کند اما روی آسیبهای ایجاد شده تاثیری ندارد
رعایت نکات ذیل ضروری است:
1- شخصی که درمان سیفلیس را دریافت می کند بایستی تا بهبود کامل زخمها از مقاربت خودداری کند.
2- شریک جنسی این شخص نیز بایستی از نظر سیفلیس آزمایش شود و در صورت نیاز تحت درمان قرار گیرد.
آیا عود در سیفلیس امکان پذیر است؟
ابتلا به سیفلیس مصونیت در شخص ایجاد نمی کند. حتی پس از درمان موفق شخص استعداد ابتلا به بیماری را دارد. از آنجاییکه زخم سیفلیس می تواند در واژن، مقعد، یا دهان پنهان شود، تنها راه مطمئن تشخیص ابتلا به سیفلیس، تستهای آزمایشگاهی است.
چگونه می توان از ابتلا به سیفلیس پیشگیری کرد؟
مطمئن ترین راه برای جلوگیری از ابتلا به عفونتهای منتقله از راه جنسی (از جمله سیفلیس) این است که همسر شخص از نظر سیفلیس تست شده باشد و غیر بیمار تشخیص داده شود.زخمهای تناسلی نظیر زخمهای سیفلیس در نواحی پوشیده یا غیر پوشیده از کاندوم لاتکس ممکن است بوجود بیاید هرچند که استفاده مداوم و صحیح از کاندوم لاتکس، می تواند خطر ابتلا به سیفلیس را کاهش دهد.
