بیماری سلیاک

گلوتن چیست و چه اثرات سوئی دارد؟

گلوتن اساسا نوعی پروتئین است که در گندم، جو و چاودار یافت می شود که در انواع مختلف نان نیز موجود است. بدن اکثر مردم ، گلوتن را مانند مواد مغذی دیگر هضم و جذب می کند. مولکولهای گلوتن در معده در هم شکسته و روده مولکول های کوچکتر را جذب می کند. اما اگر به گلوتن حساس باشید ، بدن شما قادر به تحمل آن نبوده و دچار آسیب های قابل ملاحظه ای در دستگاه گوارش خواهید شد.

ساختار گلوتن 

هضم طبیعی گلوتن

اگر نسبت به گلوتن حساسیت نداشته باشید، دستگاه گوارش تان به راحتی گلوتن را جذب خواهد کرد. کار دستگاه گوارش از دهان آغاز می شود. هنگامی که غذا را می جوید ، بزاق دهان شروع به تجزیه غذا می کند. سپس مواد غذایی از مری به معده منتقل می شوند که در آنجا آنزیم های گوارشی پروتئین ها را به مخلوطی آبکی تبدیل می نمایند. سپس مواد غذایی به روده کوچک انتقال می یابند. مواد مغذی از طریق پرز های کوچک و انگشت مانند روده وارد جریان خون شده و به تمامی نقاط بدن منتقل می شوند. روده بزرگ بعضی از این مواد مغذی را جذب کرده و بقیه را برای دفع به روده بزرگ می فرستد. این پایان کار دستگاه گوارش است.

حساسیت به گلوتن

اگر به گلوتن حساس هستید، سیستم گوارشی شما قادر به هضم کامل غذاهای حاوی گلوتن نیست. حساسیت به گلوتن با بیماری سلیاک یکی نیست اما هر دو دارایعلائم مشابهی بوده و درمان هر دو مستلزم حذف کامل گلوتن از رژیم غذایی است.البته حساسیت به گلوتن اغلب موجب بروز بیماری سلیاک می شود که نوعی اختلالژنتیکی در سیستم ایمنی بدن است. خوردن گلوتن منجر به ایجاد آسیب های غیر قابل برگشت در دیواره روده کوچک و همچنین تضعیف سیستم ایمنی بدن، به دلیل عدم جذب مواد مغذی ضروری و ویتامین ها می گردد. خوردن غذاهای حاوی گلوتن می تواند باعث نفخ، ایجاد گاز، سوء هاضمه، سوزش سر دل، یبوست، اسهال، استفراغ، اسپاسم، بروز خون در مدفوع، کاهش وزن، اختلال در رشد، کم خونی فقر آهن و هموروئید شود.

مبتلایان به بیماری سلیاک به غذاهای حاوی گلوتن حساسیت دارند. وقتی شخصی که به بیماری سلیاک مبتلا است گلوتن مصرف می نماید،سیستم ایمنی بدن وی به صورت خودکار به گلوتن حمله نموده و روده کوچک را تخریب می نماید. آسیب وارد شده به روده باعث می گردد که جذب ویتامین، مواد معدنی و سایر مواد مغذی برای بدن سخت ترشود.این امر می تواند منجر به کم خونی و یا پوکی استخوان گردد .سلیاک، بیماری وراثتی است و نسلی به نسل دیگر، و در خانواده انتقال می‌یابد. در گروهی از بیماران، علائم از دوران کودکی، و در تعداد دیگر در بزرگسالی بروز می‌کند.

یکی از عوامل مهمی که در زمان و نحوه شروع بیماری موثر می‌باشد، مدت زمانی است که یک فرد از شیر مادر تغذیه کرده است. هر اندازه این دوران طولانی تر باشد، علائم، دیرتر بروز می‌کنند و علائمی نیز که بروز می‌کنند، بیشتر شامل نشانه‌های معمول بیماری هستند.

از عوامل مهم دیگر، سن شروع به مصرف غذاهای حاوی گلوتن و مقدار مصرف این مواد است.

علائم ممکن است خود را به صورت گوارشی یا غیر گوارشی نشان دهند.برای مثال فردی ممکن است اسهال و دردهای شکمی داشته باشد، در حالی که فرد دیگر تحریک‌پذیر و افسرده باشد. در حقیقت تحریک‌پذیری از عمومی‌ترین علائم بیماری سلیاک در کودکان است.

نشانه های بیماری سلیاک:

کم خونی فقر آهن، ورم شکم، گاز، نفخ، یبوست، ضعف، تهوع، زخم ها و آفت‌های دردناک دهانی، افسردگی، گرفتگی عضلانی، دردهای تکرار شونده شکمی، افزایش حجم روده ها، اسهال خونی، کاهش وزن، اسهال چرب، دردهای استخوانی، انقباضات عضلانی، تاخیر در رشد دندان‌ها، خستگی، تاخیر در رشد، تشنج، سوزن سوزن شدن پاها، آسیب‌های پوستی دردناک.

چگونگی تشخیص

– غربالگری سلیاک در کودکی و نوجوانی

– آزمایش خون برای شناسایی پادتن های آندومیزیوم سطح آنتی بادی ضد گلیادین و سطح آنتی بادی ضد بافتی ترانس گلوتامیناز

– بیوپسی (نمونه برداری از بافت) از روده کوچک برای شناسایی آسیب به پرزهای روده ای

– آزمایش خون برای تشخیص کم خونی، سطوح کلسیم، آهن و فولیک اسید

راه های درمان

•  تنها راه درمان این بیماری پیروی از رژیم غذایی ۱۰۰ بدون گلوتن تا پایان عمر میباشد. پس از حذف گلوتن از رژیم غذایی روده باریک بسرعت شروع به بازسازی خود میکند. حتی کم ترین مقدار گلوتن مضر بوده و می تواند باعث بروز نشانه های بیماری گردد. حتی اگر نشانه های این بیماری را ندارید، از خوردن گلوتن خودداری نمایید تا از آسیب رسیدن به روده ها و مشکلات در دراز مدت جلوگیری گردد .

 • برخی افراد مبتلا به بیماری سلیاک احتیاج به خودداری از مصرف شیر گاو و محصولات تهیه شده از شیر گاو در مراحل ابتدایی درمان دارند که بیشتر آنان پس از بهبود روده ها می توانند دوباره این محصولات حاصل از شیر را استفاده نمایند.البته توجه داشته باشید که طبق نظریه دکتر آدامو و سایر دانشمندانی که بر روی گروه های خونی تحقیق داشته اند برای جلوگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری ها به ویژه بیماری های مربوط به دستگاه گوارش مصرف گندم و فرآورده های حاوی لاکتین را مضر دانسته و بیشترین میزان حساسیت به گندم و فرآورده های آن مربوط به دارندگان گروه خون Oاست.

 • کم ترین میزان لاکتین مربوط به جو دو سر است که مصرف آن برای کلیه گروه های خونی مناسب است و بهترین جایگزین نان و فرآورده های آن است .

غذاهایی که حاوی گلوتن می‏باشند و باید از آنها پرهیز کرد:

– تمام غذاهایی که معمولاً حاوی گندم و جو، گندم سیاه یا چاودار و آرد آنها

– انواع نان‏های معمولی، نان خشک، بیسکویت، باگت، نان سفید و سیاه

– کلیه گوشت‏های کنسرو شده و فرآوری شده، سوسیس، کالباس، پیتزا، کتلت، کباب کوبیده رستورانها، شنیسل گوشت و مرغ، ماکارونی، پاستا، رشته‏ فرنگی، غذاهای حاوی جو، شوربا، فرنی با آردهای فوق

– سس سفید و سس گوجه فرنگی، نشاسته گندم

– قهوه فوری، نسکافه، شیر شکلات

– کلیه شیرینی‏های تهیه شده با آرد گندم، گز، سوهان، حلوا، ترحلوا، شکلات و بعضی از انواع آب نبات، کمپوت و انواع مواد غذایی کنسرو شده و کلیه غذاهایی که با آرد غیر مجاز تهیه شود.

– چیپس سیب زمینی، کشک، مارگارین، سرکه سفید، سس‏های آماده ، سس سویا

– شکر قهوه‏ای، آجیل بو‏داده، دارچین

– کراکر ، ویفرها و انواع بیسکویت

– غلات صبحانه شامل گندم، جو، چاودار، یا مالت حاصل از جو تخمیر شده به غیر از جو دو سر

–  آرد و نشاسته تهیه شده از برنج، ذرت، گندم سیاه ، سیب زمینی، لوبیا سویا، یا تاپیوکا

– برخی از ویتامین ها، دارو ها، مرهم های نرم کننده لب و لوازم آرایشی و بهداشتی