در بسیاری از زنان تغییر سطح استروژن بر وزن آنها تأثیر میگذارد، به خصوص در دوران یائسگی. بنابراین رابطه بین سطح استروژن زن و وزن آنها چیست؟
آیا میزان استروژن بر افزایش وزن تأثیر دارد؟
کاهش استرادیول که یکی از انواع هورمون استروژن است، باعث اضافه وزن یا سختی در کاهش وزن میشود.
سطح استرادیول در زمان یائسگی پایین میآید. عوامل دیگری نیز میتوانند بر سطح استرادیول تأثیر داشته باشند.
استروژن یکی از هورمونهای جنسی زنانه اصلی است. در شروع بلوغ و سیکل قاعدگی نقش دارد.
تخمدانها که دو غده کوچک در قسمت تحتانی لگن هستند، در تولید استروژن نقش دارند.
غدد فوق کلیوی و بافت چربی نیز به مقدار کمی استروژن میسازند.
سه نوع اصلی استروژن وجود دارد:
استرون: یا E1 بدن پس از یائسگی آن را میسازد.
استرادیول یا E2: بدن زنان در سنین باروری تولید میکنند.
استریول یا E3: بدن در زمان بارداری تولید میکند.
برخی از اشکال استروژن با چگونگی کنترل وزن توسط بدن مرتبطاند. به همین ترتیب هر تغییری در سطوح این اشکال باعث تغییر در وزن بدن میشود.
یائسگی، استروژن و وزن
به دلایل مختلفی، میزان این هورمون در زنان میتواند کاهش یابد. شایعترین علت استروژن کم، یائسگی است. بسیاری از زنان متوجه میشوند که در طول این مدت در زندگی خود دچار افزایش وزن میشوند. یک نوع از استروژن وجود دارد به نام استرادیول که در زمان یائسگی کاهش مییابد. این هورمون به تنظیم سوخت و ساز و وزن بدن کمک میکند. سطح پایین استرادیول ممکن است منجر به افزایش وزن شود. این نوع از افزایش وزن به صورت تجمع چربی در اطراف شکم صورت میگیرد. این شرایط باعث ایجاد مجموعهای از بیماریها از جمله: دیابت، سکته مغزی، بیماریهای قلبی و عروقی و انواع سرطانها میشود.
افزایش وزن از عوارض یائسگی است که حداقل ۱۰ درصد از زنان در یائسگی یا دوران قبل از یائسگی را تحت تأثیر قرار میدهد. تحقیقات نشان میدهند زنانی که در دوران قبل از یائسگی ۱.۵ کیلو چاق میشوند، با افزایش وزن ۱۰ کیلویی در دوران یائسگی مواجه خواهند شد.
هورمونها:
یکی از دلایلی که در دوران یائسگی اضافه وزن دارید تغییر سطح هورمونهاست، شکلی از استروژن که استرادیول نام دارد و در یائسگی کاهش مییابد. این هورمون متابولیسم و وزن بدن را تنظیم و کنترل میکند. پس، کاهش سطح استرادیول باعث اضافه وزن میشود.
پس از یائسگی در قسمت میانی بدن و شکم چربیها جمع میشوند که چربیهای احشایی نام دارند.
به دلیل کاهش تولید هورمونها، بافتهای چربی جای تون ماهیچهای را میگیرند. در بخشهایی که ماهیچهها از بین میروند غالباً میانه بدن و شکم است و جایی است که این بافتهای چربی جمع میشوند. ژنتیک در این امر تأثیر دارد. اگر خانمی در خانواده به دلیل یائسگی چاقی شکم دارد احتمال بیشتری دارد که شما هم به این چاقی دچار شوید.
مطالعات نشان میدهند که استروژن علائم گرسنگی را نیز کنترل میکند و از مصرف کالری بیش از حد پیشگیری میکند. زمانی که سطح استروژن کاهش مییابد، بدن گرسنگی را بیشتر تشخیص میدهد پس در این صورت، پرخوری میکنیم.
همچنین تغییر و کاهش سطح استروژن و همچنین پروژسترون باعث کاهش فعالیت فیزیکی و توده عضلانی کمتر، پس سوزاندن کالری کمتر میشود.
زمانی که کالری کمتر سوزانده شود، چربیها انباشته میشوند. ژنتیک، کمخوابی و سبک زندگی بدون تحرک نقش بسزایی دارند. زیرا یک چرخه معیوب است. ماهیچه از دست میدهیم و چربی بیشتری در بدن انباشته میشود و متابولیسم آرامتر میشود. این عوامل در اضافه وزن تأثیر بسزایی دارند.
از دیگر دلایل عدم تعادل استروژن:
- شیردهی
- برداشتن تخمدان
- سندرم ترنر
سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): این سندرم شرایطی است که در آن چندین کیست کوچک روی تخمدانها ایجاد میشود و باعث عدم تعادل هورمونی میشود. زنان مبتلا به این بیماری تمایل به افزایش وزن، مقاومت به انسولین و بیماری قلبی دارند.
دوران شیردهی: پس از زایمان یک زن و هنگام شیردهی، میزان استروژن کم میشود.
بیاشتهایی: بیاشتهایی یک اختلال در مصرف مواد غذایی است که در آن کالری کافی جذب بدن نمیشود. این کمبود کالری بدن را در حالت گرسنگی قرار میدهد و مقدار تولید استروژن بدن را کاهش میدهد.
برداشتن تخمدان: زنانی که هر دو تخمدان خود را با جراحی برداشتهاند، دچار یائسگی ناگهانی میشوند و با مشکل تولید استروژن همراه خواهند شد.
علائم سطح استروژن پایین:
- قاعدگیهای نامنظم یا به پایان رسیده
- گرگرفتگی
- عرق شبانه
- بی خوابی
- خشکی واژن
- میل جنسی کم
- بدخلقی یا تحریکپذیری
- سردرد
- پوست خشک
چگونه اضافه وزن را کنترل کنیم؟
اگر به دلیل کاهش سطح استروژن اضافه وزن دارید، کنترل این موقعیت به کنترل وزن کمک میکند. با مراجعه به پزشک و با تشخیص دلیل اضافه وزن، روش درمان را به شما تجویز خواهد کرد.
از جمله این روشهای طبیعی:
- مصرف غذاهای تازه به جای غذاهای فرآوری شده است.
- انتخاب غلات دانههای کامل و پروتئینهای بدون چربی همراه با چربیهای گیاهی
- هیدراته ماندن با آشامیدن آب کافی.
- اجتناب کردن از مصرف سودا، آبمیوه و الکل.
- ورزش و فعالیت فیزیکی منظم.
فعال بودن از جمله روشهای مناسب جهت کنترل سطح استروژن است. علاوه بر ورزشهای کاردیو، همانند دویدن، شنا یا پیادهروی، افراد میتوانند از تمرینات قدرتی برای کمک به عضلهسازی و تقویت استخوانهای سالم استفاده کنند.
