یبوست از رایجترین مشکلات سیستم گوارشی میباشد که شامل دفع مدفوع به ندرت و یا دفع مدفوع به صورت خشک است. همچنین در اثر جذب زیاد از مواد غذایی اتفاق میافتد. تعداد دفعات کار کردن شکم در افراد متفاوت میباشد. معمولاً دفع مدفوع کمتر از سه بار در هفته یبوست به شمار میآید. خوشبختانه معمولاً موقتی است و با تغییر روش زندگی همچون ورزش بیشتر، نوشیدن آب و فیبر زیاد و تغذیه مناسب میتواند از بین برود.
علائم:
کار نکردن هر روز شکم نشان دهنده یبوست نیست، اما اگر شما حداقل از دو علائم زیر را به مدت سه تا شش ماه گذشته داشته اید، این بدان معناست که شما از یبوست رنج میبرید.
- دفع مدفوع کمتر از سه بار در هفته
- مدفوع بسیار سفت و خشک
- فشار زیاد در موقع دفع مدفوع
- احساس بسته شدن مقعد
- احساس حالت دفع مدفوع پس از کار کردن شکم
- استفاده از انگشتان برای تخلیه مدفوع از مقعد
- درد و ورم شکم
- حالت تهوع و استفراغ
- معده درد
- گرفتگی معده
- احساس سوزش و تهوع
- کاهش اشتها
- مدفوع کمتر از حد معمول میتواند نشانهای از یبوست باشد.
عوامل:
علل یبوست عبارتند از: عدم فعالیت فیزیکی، داروهای خاص و پیری
یبوست معمولا ً به علت حرکت کند مدفوع در رودهها میباشد که این امر باعث سخت و خشک شدن مدفوع میشود. مدفوع در روده توسط انقباضات دیواره روده حرکت میکند. روده بزرگ آب و نمک را از مدفوع جذب خون میکند و به همین دلیل اگر مدفوع به مدت طولانی در رودهها بماند به علت دفع آب بیشتر خشک میشود.
در زیر به موارد مهمی که عامل به وجود آمدن یبوست در فرد است اشاره میشود:
- ننوشیدن میزان کافی آب.
- مصرف میزان کم فیبر در رژیم غذایی روزانه.
- دفع نکردن و نگه داشتن مدفوع در هنگام احساس دفع.
- کمبود تحرک بدن.
- سندرم روده تحریک پذیر.
- تغییر در روش زندگی (همچون: در زمان حاملگی، مسافرت و بالا رفتن سن).
- ابتلا به بیماریهایی مانند: سکته مغزی، دیابت و پارکینسون باعث یبوست میشوند.
- مصرف بیش از اندازه و اشتباه داروهای مسهل.
یبوست از رایجترین مشکلات سیستم گوارشی میباشد. - مشکلات ساختاری روده و مقعد.
- مصرف بعضی از داروها همچون: مسکنها، مدرها، قرصهای پایین آورنده فشار خون و قرصهای ضد افسردگی.
- اختلالات هورمونی همچون: تیروئید کم کار.
- شقاق و هموروئید که میتواند باعث اسپاسم ماهیچههای مقعد شود.
- از دست دادن نمکهای بدن به علت استفراغ یا اسهال.
- آسیبهای نخاعی که میتواند باعث آسیب دیدن عصبهای روده شود.
- کمبود فیبر در غذاها
- عدم فعالیت فیزیکی – افراد مسن به دلیل کم تحرکی و نشستن زیاد نسبت به نوجوانان بیشتر دچار یبوست میشوند.
- دوران بارداری یکی از دلایل یبوست است که باعث تغییرات هورمونی در زنان باردار میشود.
- در موارد نادر یبوست میتواند نشان دهنده وجود مشکلاتی جدی همچون سرطان روده و مقعد، اختلالات هورمونی و یا بیماریهای خود ایمنی نیز باشد.
مشکلات ناشی از یبوست
- هموروئید و شقاق: دفع مدفوع خشک میتواند باعث آسیب دیدن ماهیچههای مقعدی شود.
- مدفوع خشک و سخت: در صورت یبوست شدید تکه ای از مدفوع بسیار خشک میشود و به دیواره روده میچسبد و از طریق کار کردن شکم عادی دفع نمیشود. میبایست با استفاده از انگشتان توسط پزشک خارج شود.
- افتادگی بافت مقعد: در این حالت مخاط از مقعد خارج میشود.
- تنبل شدن رودهها: در صورت مصرف بیش از اندازه مسهلها، رودهها تنبل شده و باعث وابستگی رودهها به این داروها و مسهلها میشود. مصرف بیش از اندازه مسهلها میتواند باعث اختلال جذب ویتامینها و مواد غذایی از رودهها شود.
روشهای درمان:
یکی از بهترین راهحلها برای جلوگیری از ایجاد یبوست، مصرف روزانه مواد غذایی سالم و کاملاً گیاهی است مانند کینوا، جو دوسر، دانه چیا و… که فاقد گلوتن هستند و نیز روغن های سالم از جمله روغن زیتون است.
مصرف میوه، سبزیجات و غلات کامل از جمله کینوا و جو دوسر، نقش بسزایی ایفا میکند.
با مصرف منظم و روزانه مایعات به خصوص آب، از خطر مبتلا شدن به یبوست به شدت کاهش مییابد.
داروهای آرامبخش باید به عنوان آخرین راهکار در درمان یبوست مورد استفاده قرار گیرند.
